Yazar: Dogan Cüceloğlu

Janr: Psixologiya. Şəxsi İnkişaf. Sosial Psixologiya.

“Mış Gibi Yetişkinler” (Görünüşdə Yetişkinlər) kitabı müasir psixologiyanın və şəxsi inkişafın dərin suallarına toxunan, insanın daxili dünyasına və ətrafıyla münasibətlərinə dair bir çox vacib məsələləri araşdıran əsərdir. Bu kitabın əsas məqsədi, insanların həyatlarında yaşadıqları “yetişkin”lik halının çox zaman yalnız xarici görkəm və sosial gözləntilərə əsaslandığını göstərməkdir. Cüceloğlu, insanların uşaq və yetkinlik arasındakı keçid mərhələlərində qarşılaşdıqları daxili çatışmaları və bunun nəticəsində ortaya çıxan mənfi təsirləri dərinləşdirərək izah edir.

Kitabın Mövzusu və Əsas Fikri

“Mış Gibi Yetişkinler” kitabının əsas mövzusu, çox sayda insanın daxilən hələ də uşaq olaraq yaşaması, amma xarici dünyada yetkin və məsuliyyətli insan kimi görünməsidir. Cüceloğlu, bu vəziyyəti sosial və mədəni faktorlardan qaynaqlanan bir “oyun” kimi təqdim edir. Yəni, insanlar cəmiyyətin gözləntilərinə uyğun olaraq “yetişkin” rolunu oynayır, lakin bu, onların iç dünyalarında və duyğusal vəziyyətlərində tamamilə fərqli bir reallıqla uyğun gəlmir.

Kitabda qeyd olunan əsas məsələlərdən biri, emosional yetkinlik və şəxsi məsuliyyət anlayışlarının cəmiyyət tərəfindən necə təhrif edildiyidir. İnsanlar çox vaxt öz daxili ehtiyaclarını və qorxularını gizlədərək başqalarına uyğun olmağa çalışır. Bu da onların özünü tanımaması, həqiqi istəklərini və hədəflərini unudub cəmiyyətin rol modellərinə uyğunlaşmasına səbəb olur.

Kitabın Psixoloji Perspektivi

Cüceloğlu kitabda psixoloji yanaşma ilə, xüsusilə aile və uşaq inkişafı ilə bağlı geniş bir analiz edir. Onun fikrincə, bir insanın yetkinliyə doğru atacağı addımlar yalnız yaşla deyil, həm də şəxsiyyətin formalaşması və uşaqlıq təcrübələri ilə əlaqəlidir. Bir çox insan, ailələrindəki tərbiyə və qarşılıqlı əlaqələrin təsiri ilə hələ də uşaq kimi davranır və bu, yetkinliyin tam inkişafını əngəlləyir.

Daxili uşaq məsələsi, Cüceloğlu’nun kitabında əsas mövzulardan biridir. Onun iddiasına görə, “daxili uşaq” hələ də yaşadığımız duyğusal, psixoloji travmalar və tərbiyə metodlarından qaynaqlanır. Uşaqlıqda yaşanan qorxu, tənhalıq və ya müsbət təsirlər, bir insanın böyüdükcə necə reaksiya verəcəyini müəyyən edir. “Mış Gibi Yetişkinler” kitabı, insanların daxili uşaqla barışaraq gerçək yetkinliyə çatmalarını və həyatlarını daha anlamlı şəkildə yaşamalarını təklif edir.

İctimai və Mədəni İzləmələr

Cüceloğlu, kitabda göstərir ki, cəmiyyətin təzyiqləri və mədəni normativlər də insanların içsel yetkinliklərini inkişaf etdirmələrini çətinləşdirir. İnsanlar çox vaxt toplumun “doğru” dediklərinə uyğunlaşmağa çalışır və buna görə də öz istəklərini, arzularını ikinci plana keçirirlər. Bu, onların həyatlarında daxili boşluq və mənasızlıq hissi yaratmağa səbəb olur.

Sosial və Emosional Uğursuzluqların Təsiri

Kitab, həmçinin sosial və emosional yetkinlik çatışmazlığının peşəkar və şəxsi həyatdakı uğursuzluqlara necə təsir etdiyini izah edir. İnsanların özlərini tanımamaları və daxili dünyalarına etinasız yanaşmaları, münasibətlərində və işlərində daha çox stress, narazılıq və təklik hissi yaratmağa səbəb olur.

Həmrəylik və Empati

Bir başqa əsas tema da empati və həmrəylikdir. Cüceloğlu, yetkin insanların yalnız öz emosional ehtiyaclarını tanımamalı, həm də başqalarının hisslərinə həssas olmalı olduqlarını vurğulayır. Yalnızlıq, təhlükəsizlik, qorxu və ehtiyaclar kimi emosional ehtiyacların başa düşülməsi, daha güclü və sağlam münasibətlərin qurulmasında mühüm rol oynayır.

Nəticə

“Mış Gibi Yetişkinler” kitabı, insanın özünü tanıması, daxili dünyası ilə barışması və həqiqi yetkinlik mərhələsinə çatması üçün bir çağırışdır. Cüceloğlu, oxucusunu yalnız xarici dünyada deyil, eyni zamanda daxili dünyasında da böyüməyə dəvət edir. Kitab, həm psixoloji cəhətdən dərin bir təhlil təqdim edir, həm də şəxsi inkişaf və sosial həyat mövzusunda faydalı istiqamətlər təqdim edir.