Yazar: Voltaire
Janr: fəlsəfi. romantik. satirik.
📖 Qısa Məzmun:
Əsərin baş qəhrəmanı Formos adlı bir gəncdir. O, çoban kimi böyüdülür, lakin gerçəkdə qədim bir padşah nəslindəndir. Formosanta, Babil şahzadəsidir, gözəlliyi və zəkası ilə seçilir. Onlar müxtəlif sınaqlardan və uzun səyahətlərdən keçərək bir-birlərinə aşiq olurlar. Əsər boyu onların qarşılaşdığı ölkələr və hadisələr vasitəsilə Volter müxtəlif siyasi və dini sistemləri tənqid edir.
🧠 Dərin Analiz:
🔍 1. Azadlıq və İdrak
Volterin bütün fəlsəfi hekayələrində olduğu kimi, burada da əsas mövzulardan biri azad düşüncə və fərdi azadlıqdır. Formos və Formosanta fiziki və zehni azadlıq uğrunda mübarizə aparır. Formosun çoban həyatı yaşaması, sonra həqiqi kimliyini tapması — insanın öz potensialını kəşf etməsi ilə bağlı simvolik bir metaforadır.
⚖️ 2. Dini Tənqid və Tolerantlıq
Volter burada müxtəlif dinlərə işarə edir: Brahmanizm, İslam, Xristianlıq və s. O, fanatizmi, kor-koranə itaəti və dini zorakılığı tənqid edir. Əsərin bir hissəsində deyilir ki, bəzi xalqlar qan tökməyə ibadət adını verir — bu Volterin dini zorakılığa qarşı açıq tənqidi fikridir.
🌍 3. Mədəniyyətlərarası Səyahət
Əsərdə Formos və Formosantanın səyahətləri Avropa, Asiya və Afrika mədəniyyətlərini əhatə edir. Bu, Maarifçilik dövrünün kosmopolit ruhunu təcəssüm etdirir. Müəllif hər mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə təqdim edir, lakin eyni zamanda onları obyektiv gözdən keçirərək, ictimai qüsurları üzə çıxarır.
❤️ 4. Məhəbbət və Seçim Azadlığı
Formosanta, Babil padşahı tərəfindən seçilmiş 12 şahzadə arasında seçim etməyə məcbur edilir. Amma o, ürəyini dinləyir və Formosu seçir. Bu, Volterin sevgidə və evlilikdə sərbəst seçim ideyasını təbliğ etməsidir. Ənənəvi ailə və hökmdar zorakılığına qarşı bir mövqe tutmuşdur.
🪞 5. Satira və Ironiya
Volterin üslubu klassik satirik və ironikdir. O, ciddi mövzuları yumorla təqdim edir. Əsərdəki ölkələrin təsviri həm gerçək ölkələrə bənzəyir, həm də onları tənqid edir — məsələn, özünü mükəmməl hesab edən xalqların iç üzü ifşa olunur.
📚 Fəlsəfi Mövzular:
- İnsanın özünü tanıması və inkişafı
- Tənqidçi ağılın gücü
- Hakimiyyətin və siyasətin ikiüzlülüyü
- Dinlərarası dialoq və tolerantlıq
- Qadın azadlığı və rolu
🧾 Nəticə:
“Babil Şahzadəsi” əsəri Volterin ən rəngarəng fəlsəfi nağıllarından biridir. Hekayə sadə görünür, lakin altında dərin siyasi, dini və ictimai tənqidlər gizlənir. Əsər həm maarifçilik ideyalarının, həm də klassik Avropa ədəbiyyatının vacib nümunəsidir. Volter burada insan azadlığını, fərdi iradəni və əxlaqi prinsipləri önə çəkir. Oxucuya düşünmək, suallar vermək və sorğulamaq mesajını verir.
Comment yazın