Yazar: Sophocles

Janr: Tragediya, fəlsəfi, dram,

Əsərin qısa icmalı:
Sophoklesin “Antigone” tragediesi qədim Yunan ədəbiyyatının ən dərin və dramatik əsərlərindən biridir. Əsər Theb şəhərində baş verir və Edipeo ailəsinin faciəsi üzərində qurulub. Antigone, Edipeonun qızı, qanun və ailə borcu arasında qalmışdır. O, dövlətin qanunlarını deyil, ilahi və mənəvi qanunları üstün tutur: qardaşı Polynikeni dəfn etmək üçün kral Kreonun qadağasını pozur. Bu hərəkəti onu ölüm cəzasına aparır.

Əsas mövzular və təhlil:

• Qanun və əxlaq: Əsərin mərkəzində insan qanunu ilə ilahi qanun arasındakı ziddiyyət dayanır. Antigone ilahi qanunlara sadiq qalaraq qardaşını dəfn edir, Kreon isə dövlət qanunlarını qorumağa çalışır. Bu konflikt, fərdi əxlaq və ictimai qaydalar arasında davamlı mübarizə kimi təqdim olunur.
• Qüvvə və məsuliyyət: Kreon, hakimiyyətinin gücünü sərgiləyir, lakin onun sərt qanun tətbiqi faciə ilə nəticələnir. Bu, səlahiyyət və məsuliyyət arasında tarazlığın vacibliyini göstərir.
• Qadın və cəmiyyət: Antigone qadın olaraq ictimai rolları pozur və kişilərin hakim olduğu bir dünyada əxlaqi prinsipini müdafiə edir. Bu, qadının cəsarəti və azadlığı haqqında dərin mesaj verir.
• Təəssüb və faciə: Əsərdə taleyin qaçılmazlığı önə çəkilir. Edipeo ailəsi kimi Antigone də təəssüblü və qaçılmaz faciəyə məhkumdur. Sophokles burada insanın həyatdakı məhdudiyyətlərini və taleyin hökmünü göstərir.
• Sevgi və qardaşlıq: Antigonenin hərəkətləri qardaş sevgisindən irəli gəlir. İnsanların bir-birinə olan sevgisi, qanunların sərtliyini aşır.

Əsərin dramaturgiyası:
Sophokles tragediyada qətiyyətli dialoqlar, monoloqlar və dramatik ironiya istifadə edir. Antiqonanın və Kreonun dialoqları ziddiyyətləri açıq göstərir. Dramda chorus (xor) vasitəsilə ictimai rəy və mənəvi dəyərlər oxucuya çatdırılır.

Janr və üslub:
Tragediya, əxlaqi dilemmalar, dramatik ironiyalar və güclü xarakter portretləri ilə seçilir. Əsərin dili poetik, simvolik və dərin fəlsəfi düşüncələrlə zəngindir.

Əsas mesaj:
“Antigone” əsəri insanın vicdanı, əxlaq prinsipləri və qanun qarşısında necə davranmalı olduğunu sorğulayır. Sophokles göstərir ki, bəzən qanunla əxlaq arasında seçim etmək qaçılmazdır və hər iki tərəfdə də nəticələr ağır ola bilər. Əsər həm də qadının gücü, azadlığı və cəsarətini vurğulayır.

Əsas simvollar:

• Antigone: Əxlaq və ailə borcunun təcəssümü, qadın gücü.
• Kreon: Dövlət və səlahiyyət, sərt qanunların təcəssümü.
• Ismene: Qorxu və passivlik, cəmiyyətin qadınlara qoyduğu sərhədlər.
• Chorus (Xor): İctimai fikir, mənəvi və dini dəyərlər.

Təhlil nəticəsi:
Sophoklesin “Antigone” əsəri zaman və məkandan asılı olmayaraq insan dilemmasını əks etdirir: vicdan mı, yoxsa dövlət qanunu mu? Bu əsər, dramatik gücü, fəlsəfi dərinliyi və simvolik dili ilə hər dövrdə oxucuya əhəmiyyətli mesajlar verir.

Mümkün janr kateqoriyaları:
Tragediya, fəlsəfi, dram, əxlaqi dilemma, ailə dramı, qadın qəhrəman, siyasi drama, qardaşlıq və sevgi, taley və qismət, güc və məsuliyyət, qadın azadlığı, ictimai normlar, ilahi qanun, insan hüquqları, dövləti və əxlaq, monoloq və dialoq, dramatik ironiya, klassik Yunan ədəbiyyatı, simvolizm, poetik dil, dramatik gərginlik, qəhrəmanlıq, əxlaq və vicdan, cəsarət və qorxu, insan təbiəti.