Yazar: Sir Arthur Conan Doyle

Janr: Dedektiv. mistika. macəra.

“Baskervillərin İti” – Sir Arthur Conan Doyle-un Şerlok Holms Macərası

Sir Arthur Conan Doyle-un məşhur Şerlok Holms seriyasına aid olan “Baskervillərin İti” (The Hound of the Baskervilles) 1902-ci ildə nəşr olunmuş və detektiv ədəbiyyatının ən önəmli əsərlərindən biri hesab edilir. Bu roman həm klassik dedektiv janrının qaydalarına uyğun yazılmış, həm də gotik üslubda qorxu elementləri ilə zənginləşdirilmişdir.

Süjetin Xülasəsi

Əsər Şerlok Holmsun köməkçisi doktor Uotsonun dilindən nəql edilir. Hadisələr Devonşir qraflığında, qaranlıq və sirli bir bataqlıq ərazidə yerləşən Baskervill malikanəsində cərəyan edir. Baskervill ailəsi üzərində bir lənətin olduğuna inanılır: keçmişdə ailənin bir üzvü cinayət törətdiyi üçün onların nəslini nəhəng bir it izləyərək məhv edir.

Sir Çarlz Baskervillin müəmmalı ölümü bu lənətin hələ də davam etdiyini göstərir. Onun varisi, Sir Henri Baskervill Londondan Devonşirə köçməyi planlaşdırır, lakin ona qarşı təhlükələr yaranır. Şerlok Holms bu işi araşdırmaq üçün doktor Uotsonu Sir Henri ilə birlikdə malikanəyə göndərir.

Uotson burada müxtəlif şübhəli şəxslərlə qarşılaşır: xidmətçi Berimorlar, qonşu Stapleton ailəsi və başqaları. Ən qorxulu hadisə isə gecələr bataqlıqdan gələn qorxunc, ulartıya bənzər səslərdir. Sonda məlum olur ki, lənət sadəcə bir əfsanədir və Stapleton adlı bir şəxs Baskervilllərin varidatını ələ keçirmək üçün xüsusi yetişdirilmiş bir iti qorxulu formada istifadə edərək cinayətlər törədib. Holms və Uotsonun səyi nəticəsində Stapleton ifşa edilir və onun planları alt-üst olur.

Əsərin Janrı və Mövzuları

“Baskervillərin İti” klassik dedektiv janrının parlaq nümunəsidir. Əsərdə:

• Ağıl və məntiqin gücü – Şerlok Holmsun hadisələri məntiqi analiz edərək həqiqəti üzə çıxarması.
• Elm və xurafatın toqquşması – Lənət və fövqəltəbii varlıqlara inamın, elmi yanaşma ilə yalanlanması.
• Gərgin atmosfer və qorxu elementi – Qaranlıq bataqlıqlar, müəmmalı səslər və sirli hadisələr oxucuda həyəcan yaradır.

Əsərin Əhəmiyyəti

Bu roman təkcə Şerlok Holms seriyasının deyil, ümumiyyətlə detektiv ədəbiyyatının ən məşhur nümunələrindən biridir. O, dəfələrlə ekranlaşdırılmış, teatr səhnələrində oynanılmış və ədəbiyyatda sirli və qorxulu elementlərin detektiv hekayələrlə birləşməsinin ən uğurlu nümunələrindən biri olmuşdur.

Sir Arthur Conan Doyle bir müddət Holms xarakterindən uzaqlaşmaq istəsə də, “Baskervillərin İti” Şerlok Holmsun populyarlığını daha da artırmış və onun ədəbiyyatda əbədi bir obraz kimi qalmasını təmin etmişdir.