Yazar: Robert Louis Stevenson

Janr: Gotik Ədəbiyyat. Psixoloji Drama. Qara Roman.

Doktor Cekil və cənab Haydın qəribə hekayəsi: Bir Tənhalıq və Daxili Çatışmaların Təsviri

Doktor Cekil və cənab Haydın qəribə hekayəsi (ing. Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde) – Robert Luis Stivensonun 1886-cı ildə nəşr olunmuş məşhur əsəridir. Bu əsər, insan təbiətinin çoxqatlılığına və insanın daxili çarpışmalarına dair düşündürücü bir araşdırmadır. Yazıçının ən tanınmış əsərlərindən biri sayılan bu roman, psixologiyanın və etik problemlərin dərindən işləndiyi nadir nümunələrdən biridir.

Əsərin Mərkəzi Fikri

Əsərin baş qəhrəmanı, Londonda tanınmış həkim və alim olan Dr. Henrİ Cekildir. Dr. Cekil, cəmiyyətin hörmət etdiyi və yüksək etik dəyərlərə sahib bir insandır. Lakin o, özünün daha gizli və qorxulu tərəfini üzə çıxarmağa qərar verir. Bununla əlaqədar olaraq, Dr. Cekil bir tərkib hazırlayır ki, bu tərkib vasitəsilə o, cəmiyyətə qarşı amansız və zərərli olan başqa bir şəxsiyyətə, cənab Haydına çevrilir.

Cənab Haydın varlığı, Dr. Cekilin əslində özünün nə qədər qorxulu və zərərli bir tərəfi olduğunu açıq şəkildə göstərir. Cekil və Haydın, hər ikisi bir insanın içində mövcud olan iki ayrı şəxsiyyətdir. Dr. Cekil, yaxşılıq və insani dəyərlərlə tanınan bir insan olsa da, cənab Haydı isə cinayətkar, vəhşi və əxlaqsız bir şəxsiyyətdir.

Şəxsiyyətin Çoxqatlılığı

Əsər, fərdi və sosial şəxsiyyətin bölünməsi, insanın yaxşı və pis tərəfləri arasındakı mübarizə mövzusunu əhatə edir. Bu, çox tez-tez gündəlik həyatda qarşılaşdığımız, bəzən açıq-aşkar, bəzən də gizli qalan çarpışmalardır. Stivenson, insan təbiətindəki bu paradoksu aydın şəkildə əks etdirir və oxucunu həmin daxili mübarizənin nə qədər mürəkkəb və təhlükəli olabileceyi barədə düşündürür.

Cəmiyyət və Yüksək İdealizm

Dr. Cekil, cəmiyyətin yüksək dəyərlərinə uyğun bir insan olaraq, həmkarları və dostları tərəfindən hörmətlə qarşılanır. Lakin, onun daxili aləmi başqa bir şəkil alır. Cənab Haydın varlığı, Cekilin daxilindəki qaranlıq tərəfi təmsil edir. Bu, yalnız şəxsi bir mübarizə deyil, həm də cəmiyyətin gözlərindəki ideal insan obrazının nə qədər həssas və təhrif oluna biləcəyinə dair bir tənqid kimi oxunur.

Psixoloji və Fəlsəfi Aspektlər

Əsər həm də insan psixologiyasını dərindən araşdırır. Dr. Cekil ilə cənab Haydın ayrılığı, insanın psixoloji vəziyyətindəki qeyri-sabitlikləri və şəxsi kimliyin çevrilə biləcəyini göstərir. Bu, eyni zamanda, şəxsiyyətin bir neçə fərqli qatına sahib olma məsələsini irəli sürür. Stivenson, əsərdə insanın daxilindəki yaxşı və pis tərəflər arasındakı sərhədin nə qədər incə olduğunu göstərir.

Nəticə

Doktor Cekil və cənab Haydın qəribə hekayəsi, həm ədəbiyyat, həm də psixologiya baxımından əhəmiyyətli bir əsərdir. Robert Luis Stivenson, bu əsərində insan təbiətinin qarışıqlığını, cəmiyyətə qarşı münasibətləri və daxili mübarizələri tərənnüm edir. Əsər, insanın özünü tanıma, daxili dünyası ilə barışma və bu daxili çatışmaları cəmiyyətə necə yansıtdığı haqqında dərin suallar irəli sürür. Dr. Cekil və cənab Haydının hekayəsi, əsrlər boyu oxuculara insan təbiətinin ziddiyyətli və mürəkkəb olduğunu anlatan bir dərs olaraq qalır.