Yazar: Natsume Sōseki

Janr: Psixoloji roman. Fəlsəfi roman. Tarixi roman.

Ümumi baxış:
“Könül” (orijinal adı Kokoro) Yapon ədəbiyyatının klassiklərindən sayılır və XX əsrin əvvəllərində yazılmışdır. Əsərin mərkəzində insan ruhunun dərinlikləri, vicdan, günahkarlıq, tənhalıq və modernləşən Yaponiyada insanın mənəvi böhranı dayanır. “Könül” sözü sadəcə ürək mənasında deyil, insanın daxili aləmini, mənəviyyatını və gizli hisslərini ifadə edir.

Mövzu və əsas ideyalar:

• Ənənə və modernlik arasında qalmaq – Əsərdə həm Meici dövrünün modernləşmə hərəkatı, həm də köhnə samuray əxlaqı və ənənələri arasında sıxışıb qalan bir nəslin faciəsi əks olunur.
• Vicdan və günahkarlıq – Sənsei adlı qəhrəmanın keçmişdə etdiyi səhvlər, dostuna qarşı xəyanəti və sonrakı vicdan əzabı əsərin əsas mərkəzidir.
• Tənhalıq və yadlaşma – Əsərdə obrazların ən böyük dərdi cəmiyyət içində belə özlərini yalnız hiss etmələridir. Həm tələbə, həm də Sənsei insanlarla əlaqə qurmaqda çətinlik çəkirlər.
• Özünüifadə və etiraf – Romanın quruluşu məktub janrında etirafa əsaslanır. Sənsei öz keçmişini, günahlarını və həyat fəlsəfəsini tələbəyə məktubla danışır. Bu, həm yapon ədəbiyyatında etiraf ənənəsinin güclü bir nümunəsidir, həm də insanın iç dünyasının açılmasıdır.

Simvolika və məna qatları:

• “Könül” (Kokoro) – sadəcə ürək deyil, həm də “ruh”, “daxili aləm”, “vicdan” anlamındadır.
• Sənsei – bilikli, lakin həyatın acı təcrübələri ilə sınanmış bir obrazdır. O, həm müəllimdir, həm də bir növ faciəli qəhrəmandır.
• Məktub – gizli qalan həqiqətlərin açılması, günahın etirafı və ölüm öncəsi bir vəsiyyət rolunu oynayır.
• Meici İmperatorunun ölümü və General Nogi’nin intiharı – Yaponiyanın köhnə dünyadan yeni dünyaya keçidini, lakin bu keçiddə yaranan psixoloji qırılmanı simvollaşdırır.

Psixoloji təhlil:
Sōseki bu əsərdə insanın daxili ziddiyyətlərini çox incə bir dillə göstərir. Sənsei obrazı daim keçmişi ilə yaşayır, bağışlanmaq istəyir, amma özünü bağışlaya bilmir. Bu, insanın öz vicdanı ilə mübarizəsinin nə qədər ağır ola biləcəyini göstərir.

Əsərin əhəmiyyəti:
“Könül” təkcə Yaponiyada deyil, bütün dünyada insan ruhunun dərinliklərinə işıq tutan universal bir romandır. Əsər göstərir ki, modern dövrdə insanın ən böyük mübarizəsi texnologiya və cəmiyyətlə deyil, öz vicdanı və daxili aləmi ilədir.