Yazar: John Steinbeck

Janr: Realizm. dram. roman. tragediya.

John Steinbeckin “Siçanlar və İnsanlar” kitabı haqqında

Giriş John Steinbeckin “Siçanlar və İnsanlar” (ing. “Of Mice and Men”) romanı 1937-ci ildə nəşr olunmuş və XX əsrin ən çox oxunan əsərlərindən biri olmuşdur. Bu kitab ABŞ-da iqtisadi böhran dövründəki (Böyük Depressiya) sosial problemləri, insan tənhalığını və dostluq münasibətlərini əks etdirir. Romanın adı şotland şairi Robert Börnsün “Siçana” adlı şeirindən götürülmüşdür və insanın nə qədər planlar qursa da, hər şeyin onun istədiyi kimi getməyə biləcəyini vurğulayır.

Mövzu və Xülasə Roman iki kəndli işçinin – George Milton və Lennie Smallın hekayəsini izah edir. George ağıllı və praqmatikdir, Lennie isə güclü, lakin zehni geriliyi olan bir insandır. Onlar birlikdə bir fermada işləyərək pul yığmağı və öz kiçik torpaqlarını almağı arzulayırlar. Lakin Lennienin bilmədən yaratdığı problemlər, onları faciəvi bir aqibətlə üzləşdirir.

Lennie kiçik və yumşaq şeylərə olan sevgisinə görə bir sıra hadisələrə səbəb olur. Onun bilmədən sahib olduğu gücü tətbiq etməsi, nəticədə böyük bir faciəyə gətirib çıxarır. George isə dostunu qorumaq üçün çətin bir qərar verməli olur. Bu hadisələr romanın dramatik və təsirli sonluğu ilə nəticələnir.

Əsərin Əsas İdeyaları

1. Dostluq və tənhalıq – George və Lennienin dostluğu, romanın ən önəmli aspektlərindən biridir. Onlar cəmiyyətdən təcrid olunmuş insanlar arasında bir-birinə dayaq olurlar. Bunun əksinə olaraq, digər personajlar – Candy, Crooks və Curleyin arvadı tənha və ümidsiz həyat yaşayırlar.
2. Xəyal və reallıq – Əsərdə personajların xəyal və gerçəklik arasındakı uçurumu göstərilir. George və Lennienin torpaq sahibi olmaq arzusu bir çox kasıb işçilərin xəyalını əks etdirir, lakin bu arzu heç vaxt reallaşmır.
3. Ədalətsizlik və irqçilik – Kitabdakı personajların əksəriyyəti cəmiyyətin ədalətsiz sisteminin qurbanı olur. Crooks, qaradərili olduğu üçün ayrı-seçkiliyə məruz qalır, Curleyin arvadı isə qadın olduğu üçün tək və diqqətdən kənar qalır.
4. Güc və zəiflik – Lennienin fiziki gücü, onun sosial cəhətdən zəifliyini kompensasiya etmir. Hətta güclü insanlar belə, cəmiyyətin qaydalarına tabe olmağa məcburdur.
5. İnsan təbiəti və mərhəmətsizlik – Əsər insan psixologiyasını və insanların bir-birinə qarşı olan amansız münasibətini göstərir. Cəmiyyətin qəddarlığı, zəiflərin yaşamasına imkan vermir.

Nəticə “Siçanlar və İnsanlar” romanı dünyada ən çox oxunan kitablar arasındadır və bir çox dövrdə aktual olmuşdur. Bu əsər dostluğun dəyərini, insanlar arasındakı sosial bərabərsizlikləri və xəyal ilə gerçəklik arasındakı fərqi dərin bir şəkildə oxuculara çatdırır. Steinbeck bu əsərlə həm insan təbiətini, həm də dövrün sosial problemlərini incə bir ustalıqla təsvir etmişdir. Kitab, ədalətsizliyin və insan münasibətlərinin mürəkkəbliyini anlamaq üçün dəyərli bir əsərdir.