Yazar: John Fante

Janr: Realizm. Psixoloji dram. Sosial Roman.

“Tozdan Soruş” (1940) əsəri, XX əsrin əvvəllərində Los Angelesdə yaşayan yazıçı Arturo Bandini’nin həyatı və ona aid təcrübələrin mürəkkəb dünyasını araşdırır. Bu əsər, yalnız bir gəncin ədəbiyyat dünyasına doğru atdığı ilk addımları deyil, həm də insanın öz kimliyini axtarma yolunda qarşılaşdığı daxili mübarizəni və cəmiyyətlə münasibətləri dərindən incələyir.

1. Personajın daxili mübarizəsi və öz kimliyi axtarışı:

Arturo Bandini əsərin baş qəhrəmanıdır və onun həyatının mərkəzində öz kimliyini tapmaq üçün verdiyi mübarizə dayanır. Həm maddi, həm də mənəvi cəhətdən çatışmazlıqlar içində yaşayan Bandini, yaxşı bir yazıçı olmaq istəyir, amma bu arzusu ilə sosial status, irq və mədəniyyətlə bağlı qarşılaşdığı maneələr arasında sıxışıb qalır. Onun yaşadığı daxili boşluq və çaşqınlıq, əsərin əsas mövzularından biridir.

Arturo, özünü digər insanlardan daha üstün hiss etmək istəyir, amma eyni zamanda qapalı və qəddar bir dünyada öz yerini tapmağa çalışır. Bandini, Los Angelesin cəmiyyətinə, onun irqçilik və stereotiplərlə dolu dünyasına qarşı üsyan edərkən, öz kimliyini yalnız bu çətinliklərə qarşı mübarizə apararaq müəyyənləşdirməyə çalışır.

2. Sosial və irqi məsələlər:

Kitabın əsas mövzularından biri, Los Angelesin çox mədəniyyətli və çoxmillətli cəmiyyətində sosial siniflər və irqçilikdir. Arturo, mühacir bir italyan ailəsindən gəlir və onun həyatında qarşılaşdığı çətinliklər, o dövrün Amerikan cəmiyyətindəki xarici və alt siniflərə olan münasibətləri əks etdirir. Bu cəmiyyətin, xarici millətlərin nümayəndələrinə qarşı olan təzyiqləri, əsərin əsas dramatik gərginliyini yaradır.

Arturo’nun ən diqqət çəkən münasibətlərindən biri, onu öz qəlbinə və arzularına qarşı mübarizəyə məcbur edən Camilla adlı Meksikalı bir qızla olan əlaqəsidir. Camilla, Arturo’nun sosial və irqi üstünlük hissini sarsıdır və ona özünə qarşı yeni bir baxış açısı gətirir. Bu münasibət, həm də cəmiyyətin təzyiqləri və irqi sərhədləri aşmaq istəyinin bir simvolu olur.

3. Bədii dil və yazıçılıq məqsədi:

Fante’nin dilinin sadəliyi və gücü, onu öz dövrünün ən mühüm yazıçılarından biri edir. Onun sadə, lakin təsirli üslubu, oxucunun baş qəhrəmanın ağrılı həyatını daha yaxın hiss etməsinə kömək edir. Bandini’nin yazarlıq arzusu və onun uğursuzluqları, əsərin həm metaforik, həm də realist tərəflərini daha əhəmiyyətli edir.

Fante, bədii dil vasitəsilə yalnız öz şəxsiyyətini tapmağa çalışan bir gəncin mübarizəsini göstərmir, eyni zamanda ədəbiyyatın insanları necə dəyişdirdiyini və fərqli mədəniyyətlər arasında necə bir körpü yaratdığını da nümayiş etdirir. Bandini’nin yazarlıq yolu, yalnız yazıçı olmaq deyil, həm də özü olmaq istəyinin təcəssümüdür.

4. Təsvir olunan yer və Los Angelesin rolu:

Los Angeles, əsərin yalnız bir fonu deyil, həm də hərəkət edən bir xarakterə çevrilir. Fante, şəhərin günəşli, tozlu və tənha tərzini təsvir edərək, cəmiyyətin insanları necə formalaşdırdığını və onları öz kimliklərini tapmaqda necə çətinləşdirdiyini göstərir.

Los Angelesin cəmiyyəti, çox zaman şəxsi mübarizələrin və sosial təzyiqlərin bir araya gəldiyi bir yer olaraq təsvir olunur. Şəhərin sonsuzluğa bənzər tozlu küçələri, Bandini’nin daxili dünyasında yaşadığı kədər və tənhalıq hissini simvollaşdırır.

5. Mövzu və simvolizm:

“Tozdan Soruş”, yalnız sosial və şəxsi mübarizələri deyil, həm də həyatın mənasızlığı və əzablarının əksini göstərən bir əsərdir. Kitabın çox hissəsi, Arturo’nun öz həyatına olan inamsızlığını və yazarlığa olan ehtiyacını simvolizə edir. Şəhərin tozu, onun bədii dünyasının təsviridir: həm zəngin, həm də məhv edici. Həm həyatın çətinlikləri, həm də yazarlığın böyük məsuliyyəti, onu bir tərəfdən qarşısıalınmaz bir məqsədə yönəldir, digər tərəfdən isə bəlalı bir məqsədə doğru sürükləyir.

Nəticə:

“Tozdan Soruş” əsəri, yalnız yazıçıların həyatına və yazarlıq təcrübələrinə dair bir əks-səda deyil, həm də bütün cəmiyyətlərdə mövcud olan irqi və sosial təzyiqləri araşdırır. John Fante, bu əsərlə yalnız fərdi bir həyatın dramını yox, həm də cəmiyyətin formalaşdırdığı və insanları bu formada yaşayan bir dünyanı təsvir edir. Bandini’nin özünü tapmaq, həm də öz kimliyini müəyyənləşdirmək cəhdi, oxuculara həm fəlsəfi, həm də psixoloji baxımdan dərin düşünmək imkanı verir.