J.R.R. Tolkien – Hobbit

2025-08-12

Janr: fantastika. macəra. epik roman.

1. Ədəbi Kontekst və Yaranma Məqsədi

J.R.R. Tolkien 1937-ci ildə “Hobbit”i yazarkən əsasən uşaqlar üçün nağılvari bir macəra düşünürdü. Lakin o, dildəki zənginliyi, mifoloji elementləri və simvolizmi elə ustalıqla işlədi ki, əsər təkcə uşaq ədəbiyyatı kimi deyil, həm də böyük oxucular üçün fəlsəfi məna daşıyan bir klassikaya çevrildi.
Kitab, “Üzüklərin hökmdarı” trilogiyasına zəmin yaradan hadisələri təqdim edir, amma təkbaşına da tam hekayədir.

2. Strukturu və Qəhrəmanlıq Arxetipi

Əsər klassik “Qəhrəmanlıq Səyahəti” (Hero’s Journey) modelinə uyğun qurulub:

Çağırış: Gandalfın gəlişi və macəraya dəvət.
İmtina: Bilbonun əvvəlcə getmək istəməməsi.
Yola çıxış: Cırtdanlarla birlikdə evindən uzaqlaşması.
Sınaqlar: Trollar, ork dəstələri, Gollum, hörümçəklər, elf zindanı.
Qələbə: Əjdaha Smaug-un məğlubiyyəti (dolayı yolla).
Dönüş: Bilbonun evinə qayıdışı, lakin artıq eyni hobbit olmaması.

3. Simvolizm və Fəlsəfi Qatlar

Bag End (Bilbonun evi): Təhlükəsizlik, rahatlıq zonası, gündəlik həyat. Hər bir insanın “ev” anlayışı.
Yol: Yetkinləşmə, özünü tanıma, risk və inkişaf metaforası.
Smaug (əjdaha): Tamah, eqo, dağıdıcı güc və yıxılmayan qorxuların simvolu.
Gandalf: Hikmət, rəhbərlik və insanın daxilindəki potensialı oyadan güc.
Yüzük: Gələcəkdə “Üzüklərin hökmdarı”nın əsas mövzusu olacaq güc və korlanma simvolu.

4. Psixoloji Təhlil

Bilbo Baggins: Jung nəzəriyyəsinə görə “kölgə ilə üzləşmə” prosesini yaşayır. Macəra boyunca qorxularını aşır və öz daxili gücünü kəşf edir.
Thorin Oakenshield: “Tragik qəhrəman” arxetipidir. Böyük liderlik potensialı var, amma tamah və qürur onu məhv edir.
Smaug: Kollektiv şüuraltıda qorunan “arzu olunan, amma məhv edici” istəklərin bədii formasıdır.

5. Əsərin Əsas Mesajları

Böyük dəyişikliklər kiçik addımlarla başlayır.
Tamah və eqo insanın ən böyük düşmənidir.
Əsl qəhrəman güclü və ya fövqəlbəşər olan deyil, çətinlik qarşısında geri çəkilməyən insandır.
Evə qayıtmaq, bəzən əvvəlki evi eyni görməmək deməkdir — çünki insan özü dəyişib.