Yazar: Henrik İbsen

Janr: psixoloji portret, realizm, feminist ədəbiyyat,

Əsərin Qısa Məzmunu:
“Hedda Gabler” 1890-cı ildə yazılmış Henrik İbsen dramıdır. Əsərin mərkəzində zəngin, gözəl, lakin daxildən qapanmış və emosional olaraq məyus bir qadın olan Hedda Gabler dayanır. Hedda gənc yaşında, aristokrat ailədən gəlib, amma evlilik həyatı onu qane etmir və o, sosial məhdudiyyətlər içində qalmış hiss edir. Əsər onun daxili qarşıdurmalarını, azadlıq istəklərini və həyatla, insanlarla olan münasibətlərindəki çətinlikləri əks etdirir.

Əsas Personajlar:

• Hedda Gabler: Əsərin baş qəhrəmanı, zəkalı, manipulyativ və həyatdan bezmiş qadın.
• Jörgen Tesman: Heddanın həyat yoldaşı, akademik və sadəlövqh. Heddanın həyatında təhlükəsizlik və sosial status simvoludur.
• Ejlert Løvborg: Heddanın keçmiş sevgilisi və intellektual eyni zamanda, sərbəst düşüncəli yazıçı. Hedda onun vasitəsilə həyatda daha çox təsir və hakimiyyət arzusunu əks etdirir.
• Thea Elvsted: Løvborgun yaxın dostu, sadə və səmimi qadın. Hedda ilə fərqli dünyagörüşünü göstərir.

Tematik Analiz:

1. Azadlıq və Məhkumluq: Hedda Gabler əsərin əsas temalarından biri azadlıq və məhkumluq arasındakı konflikt üzərində qurulub. Hedda, sosial qaydalar, cəmiyyət və evlilik səbəbindən öz arzularını həyata keçirə bilmir. Onun daxili azadlıq arzusunun qarşısında ətrafındakı insanların məhdudiyyətləri durur.
2. Güc və Manipulyasiya: Hedda güc və nəzarət istəyir. O, Løvborg və digər personajlarla münasibətlərində manipulyasiya və təsir vasitələrindən istifadə edir. Hedda bu yolla öz həyatına bir mənalı təsir yaratmağa çalışır.
3. Boşluq və Mənasızlıq: Hedda həyatını boş və mənasız hesab edir. Sosial status, pul və evlilik onun daxili boşluğunu doldura bilmir. Heddanın hərəkətləri (məsələn, Løvborgun taleyinə müdaxilə etməsi) onun həyatına məqsəd qatmaq üçün bir cəhd kimi görünür.
4. Cəmiyyət və Qadın Rolu: Əsər XIX əsrin sonu Norveç cəmiyyətində qadınların sosial rolunu sərt şəkildə tənqid edir. Hedda, zəngin və intellektual olsa da, cəmiyyətin qadınlara qoyduğu məhdudiyyətlərdən azad ola bilmir.

Sembolizm və Simvollar:

• Tüstü və Siqar: Heddanın siqarları onun gərginliyi və daxili etirazını simvolizə edir.
• Silah: Heddanın əlindəki silah güc və ölüm istəyi ilə əlaqələndirilir. Silah onun nəzarət və azadlıq arzusunun simvoludur.

Əsərin Sonu:
Əsər Heddanın intiharı ilə başa çatır. Bu son onun azadlıq istəklərinin, həyatdan məyusluğunun və daxili qarşıdurmalarının nəticəsi kimi təqdim olunur. Heddanın ölümü həm dramatik, həm də cəmiyyətin qadına qoyduğu məhdudiyyətlərin simvolik nəticəsi kimi oxuna bilər.

Dərin Analiz:

• Hedda Gabler, cəmiyyət və şəxsi arzular arasında sıxışmış qadın portretini təqdim edir.
• Heddanın davranışları, həm manipulyativ, həm də həssas və mürəkkəb xarakterə sahib olduğunu göstərir.
• Əsər İbsenin realizm prinsiplərinə uyğun olaraq, sosial tənqid və psixoloji portretləri ön plana çıxarır.
• Heddanın davranışları yalnız şəxsi məyusluqdan qaynaqlanmır, həm də cəmiyyətin qadına qoyduğu məhdudiyyətlərin təzahürüdür.