Yazar: Haruki Murakami
Janr: postmodern ədəbiyyat, ekzistensial roman, introspektiv roman.
Ümumi baxış və kontekst
“Pinbol, 1973” – Haruki Murakaminin ilk romanı olan “Küləksiz Qorxulu Sərhədin O tayında”ndan (1979) sonra yazdığı və onunla tematik bağlılığı olan ikinci romanıdır. Bu roman yazıçının “Siçan trilogiyası”nın ikinci hissəsidir (“Küləksiz Qorxulu Sərhədin O tayında”, “Pinbol, 1973” və “Norveç Meşəsi”ndə adı keçən “Siçan” obrazı trilogiyanın mərkəzində dayanır). Əsər əsasən nostalji, yadlaşma, yaddaş və itkilərlə üz-üzə qalma mövzularına fokuslanır.
Süjetin qısa icmalı
Əsərdə hadisələr iki paralel xətlə inkişaf edir:
- Birinci xətt: Adsız qəhrəman (Murakaminin tipik baş qəhrəman modeli) Tokioda tərcüməçiliklə məşğuldur, sakit həyat sürür, eyni mənzildə yaşayan əkiz bacılarla qəribə münasibət qurur və keçmişdə oynadığı bir pinbol maşınını – “Spaceship”i – tapmaq üçün nostalji axtarışına çıxır.
- İkinci xətt: “Siçan” ləqəbli qəhrəman kənddə yaşadığı emosional boşluqla və öz daxili təlatümləri ilə mübarizə aparır, fəlsəfi düşüncələrlə öz həyat yolunu tapmağa çalışır.
Tematik təhlil
Yadlaşma və özünü itirmə
Murakami bu romanda müasir insanın iç dünyasında baş verən parçalanmanı ustalıqla təqdim edir. Adsız qəhrəmanın gündəlik rutinləri, pinbol maşınına olan obsesiyası onun keçmişlə bağını simvolizə edir. Bu maşın keçmişin metaforasıdır: itirilmiş gənclik, yaşanmış anlar, unudulmuş hisslər. Pinbolu axtarmaq – əslində, mənasını itirmiş indiki zamana məna qazandırmaq cəhdidir.
Texnologiya və nostalji
Pinbol maşını texnoloji obyekt olsa da, qəhrəman üçün o, emosional keçmişlə fiziki əlaqə vasitəsidir. Murakami texnologiyanı yadlaşmanın bir simvoluna çevirir: pinbol, əvvəllər əyləncəli bir oyun vasitəsi olsa da, artıq ruhsuz obyektə çevrilib. Əsərdə bu transformasiya və yaddaşla qarşılıqlı münasibət diqqətəlayiqdir.
Əkiz bacılar – simvolizm
Əkizlər real obrazlardan daha çox simvolik varlıqlardır. Onlar qəhrəmanın həyatına qəfil girirlər və onunla birlikdə yaşayırlar, lakin heç bir emosional bağ qurulmur. Onlar həyatın passiv müşahidəçiləri, yaxud insanın iki fərqli yönünün metaforasıdır: biri yaddaşa bağlılıq, digəri isə unutmaq istəyidir.
Siçanın daxili boşluğu və fəlsəfi monoloqları
Siçan obrazı vasitəsilə Murakami insani boşluq və varlıq axtarışını təqdim edir. O, öz-özünə danışır, həyatın mənasızlığı üzərinə düşünür, və bu zaman onun şəhərdən uzaqlaşması, tək qalması onu bir ekzistensial qəhrəman kimi formalaşdırır.
Stilistika və yazı tərzi
Murakaminin dil üslubu yenə də minimalistik və eyni zamanda poetikdir. O, oxucunu hadisələrin çoxluğu ilə deyil, gündəlik həyatın detallarındakı sükunət və qeyri-müəyyənliklə heyrətləndirir. Daxili monoloqlar, qısa dialoqlar və atmosferik təsvirlər romanın strukturunu müəyyən edir.
Romanın fəlsəfi dərinliyi
Murakaminin bu romanı varlıq fəlsəfəsi ilə zəngindir. Əsər aşağıdakı sualları gündəmə gətirir:
- İnsan keçmişini necə yadda saxlayır və onunla necə barışır?
- Yaddaş və texnologiya arasında necə əlaqə qurulur?
- Yalnızlıq və yadlaşma müasir insanın əsas problemi kimi necə təzahür edir?
Bu suallarla Murakami, oxucunu sakit və yavaş ritmlə düşünməyə məcbur edir.
Nəticə
“Pinbol, 1973” – sadə süjet xəttinə malik olsa da, dərin fəlsəfi və psixoloji qatlara malik bir əsərdir. Murakaminin tipik motivləri – musiqi, yaddaş, itki, yalnızlıq və qeyri-real obrazlar – bu romanda da ustalıqla birləşdirilir. Roman bir keçid əsəridir: həm yazıçının erkən yaradıcılığında təcrübə meydanıdır, həm də onun gələcəkdə yazacağı böyük romanların (xüsusilə “Kafka Sahildə”, “Norveç Meşəsi”) tematik əsaslarını qoyur.
Comment yazın