Yazar: George Orwell

Janr: sosial roman. psixoloji dram. satira.

“Boğuluram”, George Orwell’in 1939-cu ildə nəşr olunan və xüsusilə müasir dövrün mənəvi və sosial böhranlarını təhlil edən bir əsərdir. O, sosial-iqtisadi problemlər və fərdin cəmiyyətdəki rolu ilə bağlı dərin fikirlərini əsərdə özünəməxsus şəkildə təqdim edir. Əsər həmçinin müharibə və kapitalizmin təsirləri, sənayeləşmənin gətirdiyi dəyişikliklər və insanın təbii həyatdan uzaqlaşmasının nəticələrinə dair kritik mesajlar verir

Əsərin Başlıca Mövzuları və Təsvirlər

1. Keçmişə Həsrət və Keçmişin Axtarışı: Əsərin baş qəhrəmanı George Bowling, London şəhərindəki məğlub olmuş sənaye mühitində yaşayan, orta yaşlı və həyatının mənasını itirmiş bir insandır. Onun keçmişi ilə əlaqəli narahatlıqları, əsərdəki əsas konfliktləri formalaşdırır. Keçmişə həsrət, əslində, Orwell’in həm öz həyat təcrübələrindən, həm də dövrün sosial vəziyyətindən irəli gəlir. Bowling’in kənddəki təbii həyatı, müasir sənaye dünyasında itirilməsi, insanın təbii mühitdən necə uzaqlaşdığını və mədəniyyətin necə tərsinə çevrildiyini göstərir.
2. Sənayeləşmə və Kapitalizm: Orwell, kənd həyatının tədricən məhv olmasını və sənayeləşmənin gətirdiyi mənfi təsirləri tənqid edir. Sənayeləşmə, işçi sinifinin həyatını təzyiq altına alır və kapitalistlər xırda dükanları və kənd həyatını məhv edir. Bu, insanların sadə və sağlam həyat tərzini itirmələrinə səbəb olur. Kapitalizm, insanların yalnız işləmək və maddi mənfəət əldə etmək məqsədilə “işin köləsi” halına gəlməsinə gətirib çıxarır.
3. Müharibə Qorxusu və Bütün Cəmiyyətin Böhranı: “Boğuluram” əsəri, İkinci Dünya Müharibəsi öncəsi dövrün gərgin sosial və siyasi atmosferini əks etdirir. İnsanlar müharibə qorxusuyla yaşayır və cəmiyyətin strukturları zəifləyir. Müharibənin və cəmiyyətin cəzaçı, totalitar sistemlərinin təsiri, əsərin əsas mövzularından biridir. Orwell, faşizm və bolşevizmin yaratdığı təzyiqləri incə bir şəkildə analiz edir və bu ideologiyaların insanların həyatına necə daxil olduğunu göstərir.
4. İroniya və Satira: Orwell’in ironik və satirik üslubu, əsərdə özünü çox açıq şəkildə göstərir. O, düşüncə azadlığının və insanın öz təbiətinə uyğun yaşamasının necə boğulmasına dair dərin bir mesaj verir. Bowling’in həyatındakı kiçik dəyişikliklər və dünya görüşü ilə əlaqəli təzadlar, əsərin əsas gərginliyini formalaşdırır. Orwell’in ironiya ilə yanaşdığı bu məsələlər, cəmiyyətdəki əngəlləri və ideologiyaların təzyiqini göstərməklə yanaşı, oxucunu düşündürməyə də vadar edir.

Əsərdəki Siyasi və Sosial Tənqidlər

1. Faşizm və Bolşevizm: “Boğuluram”, Orwell’in faşizm və bolşevizm ideologiyalarını tənqid etdiyi bir əsərdir. Orwell, bu ideologiyaların təbii insan azadlığını necə boğduğunu və insanları kollektivist düşüncə ilə idarə etdiyini göstərir. Hər iki ideologiya, cəmiyyətin fərdi və sosial müstəqilliyini məhv edir. Sosializm və kapitalizm arasındakı mübarizə, əsərdəki ironiya ilə təqdim edilir.
2. Fərdiyyətçilik və Cəmiyyət: Orwell burada fərdiyyətçilik və kollektivlik arasındakı gərginliyi də tənqid edir. Fərd, özünü tərbiyə etməli və azad düşüncəyə sahib olmalıdır, amma cəmiyyət onu mənəvi və fiziki təzyiqlərlə məhdudlaşdırır. Cəmiyyətin tənqidi, onun fərdləri necə “boğduğunu” və onların azadlığına mane olduğunu göstərir.
3. Modernləşmə və Təbii Həyatın Uzaqlaşması: Orwell’in əsərində modernləşmə və təbii həyatın itirilməsi mövzusu da mühüm yer tutur. Sənaye inqilabı və onun gətirdiyi dəyişikliklər, həm insanları, həm də təbiəti mənfi təsir altına alır. Orwell, insanların sadə kənd həyatını və təbii mühitini itirdikdən sonra necə daha çox bir “mənəvi boşluğa” düşdüklərini göstərir.

“Boğuluram” əsərinin ümumi mesajı:

Orwell’in “Boğuluram” əsəri, təbii həyatın və fərdi azadlığın önəmini vurğulayır. Sənayeləşmə və kapitalizmin gətirdiyi sosial təzyiqlər, insanları həqiqi mənada “boğur”. Müharibə qorxusu, ideologiyaların təzyiqi və sosial dəyişikliklər, hər şeyin fərdin ruhunu necə sıxışdırdığını göstərir. Orwell, bu əsəri ilə oxucularına sosial və ideoloji təzyiqlərə qarşı fərdi mübarizəni və özlüyünə qayıtmağı təşviq edir.

“Boğuluram”, Orwell’in əsərlərindəki ümumi tənqidi xarakteri daşıyır və onun sosial ədalət və fərdi azadlıq mövzularında nə qədər sərt və aydın fikirli olduğunu bir daha nümayiş etdirir.

Eyni zamanda bu əsər, müharibə, sənayeləşmə və kapitalizmin təzyiqinə qarşı insanın içindəki təbii insanlığını qorumağa çalışmasının mücadiləsini təqdim edir.