Yazar: Ernest Hemingway

Janr: macəra, fəlsəfi roman, klassik ədəbiyyat,

Qısa məzmun
Əsərin baş qəhrəmanı, yaşlı kubalı balıqçı Santyaqo, 84 gün heç bir balıq tuta bilmir. 85-ci gün o, dənizə çıxır və nəhəng bir marlin balığı ilə təkbaşına üç gün davam edən amansız mübarizəyə başlayır. Sonda balığı tutsa da, geri dönərkən köpəkbalıqları onun ovunu yeyir və yalnız skeleti qalır. Bu sadə süjetin altında insan iradəsi, məğlubiyyətin mənası və təbiət qarşısında insanın duruşu barədə çoxqatlı məna gizlənir.

Əsas mövzular

• Mübarizənin dəyəri — Santyaqo üçün qələbə balığı sahilə gətirmək deyil, onu tutmaq uğrunda göstərdiyi əzmdir.
• İnsan və təbiət — Dəniz həm rəqib, həm dost, həm də ilham mənbəyidir. Santyaqo marlinə düşmən kimi yox, şərəfli bir rəqib kimi yanaşır.
• Məğlubiyyətin şərəfi — Köpəkbalıqlar balığı məhv etsə də, Santyaqonun ləyaqəti qorunur.
• Yaşlanma və xatirələr — Santyaqo aslanlar haqqında xəyalları ilə gəncliyini və gücünü yad edir.
• Ümidin ötürülməsi — Manolin obrazı gələcək nəsillərə ümidin simvoludur.

Simvollar

• Marlin — böyük məqsəd, insanın ən yüksək arzusu.
• Dəniz — həyatın özü, həm gözəl, həm də amansız.
• Aslan xəyalları — güc, gənclik və azadlıq.
• Köpəkbalıqları — dağıdıcı qüvvələr, zəhmətin məhv edilməsi.
• Skelet — əsl zəfərin izləri, itirilsə də mövcud olan nüfuz.

Personajlar

• Santyaqo — iradəli, qürurlu, məğlub olsa belə sınmayan insan.
• Manolin — sədaqət, dostluq və gələcəyin davamçısı.
• Marlin — həm rəqib, həm də ilahi gözəlliyin təcəssümü.

Üslub

• Sadə, lakin dərin məna daşıyan cümlələr (“buzdağ” prinsipi).
• Təkrar və ritm — qəhrəmanın psixoloji halını gücləndirir.
• Realist balıqçılıq təsvirləri əsəri inandırıcı edir.

Fəlsəfi məna
“Qoca və Dəniz” insanın həyatda məqsəd uğrunda mübarizəsinin, nəticədən asılı olmayaraq ləyaqətini qorumasının fəlsəfi hekayəsidir. Hemingway burada göstərir ki, insanı qalib edən yalnız uğurun özü deyil, həm də mübarizə yolundakı əzm və şərəfdir.