Yazar: Charles Bukowski
Janr: satira, avto bioqrafik roman, post modernizm,
Ümumi baxış:
Charles Bukowskinin “Hollywood” adlı romanı 1989-cu ildə nəşr olunmuşdur və onun avtobioqrafik “Henry Chinaski” seriyasının sonuncusudur. Bu roman özlüyündə Bukowskinin ssenarist kimi çalışdığı və rejissor Barbet Schroeder ilə birlikdə çəkdiyi “Barfly” filminin ərsəyə gəlməsi prosesini satirik şəkildə təsvir edir. Əsərdə real hadisələr və şəxslər maskalanmış şəkildə təqdim olunur, Hollywood kinosisteminin iç üzü, saxtakarlıq, ikiüzlülük və absurdluq kəskin şəkildə tənqid olunur.
1. Mövzu və ideya:
Əsərin əsas mövzusu – sənətin və sənətkarın kommersiya dünyasındakı məhv edici qarşıdurmasıdır. Bukowski Hollivudu yalnız bir kino mərkəzi kimi yox, həm də saxta imiclər, yalançı vədlər və insanları mənəvi olaraq yeyib bitirən bir sistem kimi təqdim edir. Burada ideya odur ki, gerçək sənət, kapitalist strukturun içində ya dəyişdirilir, ya da boğulur.
2. Əsas qəhrəman – Henry Chinaski:
Əsərin baş qəhrəmanı Henry Chinaski, Bukowskinin alter-egosudur. Chinaski Hollivuda, bu möhtəşəm və zəngin dünyaya girir, lakin onun gözlərində burada baş verənlər tragikomik bir tamaşaya bənzəyir. O, bu dünyanı anlamağa çalışmır, sadəcə müşahidə edir və kənardan satirik münasibət bildirir. Chinaski bu sistemin içində özünü yad kimi hiss edir, o, sərxoş, kobud, lakin dürüst bir yazıçı kimi tamaşaya qoşulur, amma daim öz daxili azadlığını qorumağa çalışır.
3. Satira və tənqid:
“Hollivud” əsəri güclü satirik elementlərlə zəngindir. Bukowski film sənayesinin içini göstərməklə kifayətlənmir, həm də onun nümayəndələrini – aktyorları, prodüserləri, rejissorları – tənqid edir. Onlar çox vaxt qeyri-səmimi, ambisiyalı və sənətdən çox pul və şöhrət marağı güdən şəxslər kimi təqdim olunurlar.
Məsələn, Chinaskinin film üçün yazdığı ssenari hər kəs tərəfindən dəyişdirilir, yeni fikirlər əlavə olunur, əsas ideyadan uzaqlaşılır. Bu, sənət əsərinin necə kommersiya məhsuluna çevrildiyini göstərən əsas məqamdır.
4. Üslub və dil:
Bukowskinin dili yenə də kobud, səmimi, açıq və ironikdir. O, Hollivudun süni və parlaq dünyasını çox realistik, bəzəksiz və sərt bir dillə təsvir edir. Müəllifin içkiyə aludəçiliyi, qadınlarla münasibəti və həyatdan aldığı zövqlər bu əsərdə də əks olunur, lakin bu dəfə bu elementlər daha çox kontrast rolunu oynayır – onun “çirkli” həyatı ilə Hollivudun “parlaq” həyatı bir-birinə zidd qoyulur.
5. Simvolizm və metaforalar:
Hollivud burada yalnız coğrafi yer deyil, həm də simvolik bir məkan kimi çıxış edir – yalançı ümidlərin, saxta münasibətlərin və içi boş parıltının simvoludur. Chinaski bu aləmdə özünü tənha bir realist kimi hiss edir. O, içki butulkasında azadlığı, studiyalarda isə boğulmanı görür.
6. Reallıq və uydurma sərhədi:
Əsərdə real hadisələr və şəxslər (məsələn, Barbet Schroeder, Mickey Rourke, Faye Dunaway) başqa adlarla təsvir olunsa da, oxucu onların kimliyini asanlıqla tanıyır. Bu da əsərə həm sənədli dəyər, həm də ədəbi ironiya qatır. Bukowski reallığı dəyişdirmədən, sadəcə adları dəyişərək oxucunu həm güldürür, həm düşündürür.
7. Mesaj:
Bukowski demək istəyir ki, sənət əslində sərbəst və azad olduqda dəyərlidir. Onu sistemə uyğunlaşdırmaq, bəzəmək və “marketinqə yararlı” hala gətirmək onun ruhunu öldürür. “Hollivud” əsəri sənətin və sənətkarın kapitalizmə qarşı çıxışı kimi də şərh oluna bilər.
Nəticə:
Charles Bukowskinin “Hollivud” əsəri təkcə bir yazıçının kino dünyası ilə toqquşması deyil, həm də dəyərlərin ticarətə qurban verildiyi bir sistemin içindən verilən səmimi və sərt etirazdır. Əsər həm məzmunu, həm də üslubu ilə oxucunu düşündürən, güldürən və bəzən də narahat edən güclü bir ədəbi tənqiddir.
Comment yazın