Bram Stoker – Drakula

2025-09-02

Janr: Gotik ədəbiyyat. Qorxu romanı. Psixoloji roman.

Bram Stoker – Drakula

Əsərin ümumi məzmunu:
Bram Stokerin 1897-ci ildə yazdığı “Drakula” gotik ədəbiyyatın ən məşhur nümunələrindən biridir. Əsərdə Transilvaniyadan gəlmiş əsrarəngiz qraf Drakulanın İngiltərəyə köç edərək insan qanı ilə qidalanması, qorxu və xaos yaratması təsvir olunur. Romanda gedişat bir neçə personajın gündəlikləri, məktubları və qeydləri vasitəsilə oxucuya təqdim edilir. Bu üslub əsərə həm realizm qatır, həm də oxucuda gerçəklik hissi yaradır.

Əsas mövzular və ideyalar

1. Qorxu və ölüm anlayışı
“Drakula” insanın ən ilkin qorxularına toxunur: ölüm, qaranlıq, tanımadığımız qüvvələr. Vampir obrazı həm ölümün, həm də ölümsüzlüyün qorxulu simvoludur.

2. Elm və irrasionallıq qarşıdurması
XIX əsrin sonlarında elm və texnologiya sürətlə inkişaf edirdi. Stoker isə göstərir ki, elm hələ də fövqəltəbii ilə mübarizədə tam gücsüzdür. Professor Van Helsing obrazı bu balansı təmsil edir: həm elm adamıdır, həm də irrasionalı qəbul edir.

3. Seksual simvolizm
Qan əmizləmə aktı əsərdə cinsi istək və bastırılmış arzularla metaforik şəkildə bağlıdır. Viktoriya dövrünün əxlaq qaydaları altında gizlədilən istəklər Drakula obrazında açıq şəkildə üzə çıxır.

4. Mədəniyyət və kimlik qorxusu
Drakula Şərqdən gələn yad qüvvəni təmsil edir. Onun İngiltərəyə köçü “milli kimlik” üçün təhlükədir. Bu, imperiyanın sonuna yaxın Qərb dünyasının yad mədəniyyətlərdən duyduğu qorxunun simvolik təzahürüdür.

5. İşıq və qaranlıq mübarizəsi
Əsərin motivlərindən biri də işıqla qaranlığın savaşıdır. Drakula yalnız qaranlıqda güclüdür, işıq və xaç qarşısında zəifdir. Bu, xeyirlə şərin klassik qarşıdurmasıdır.

Obrazların analizi

Qraf Drakula – ölümsüzlük, qorxu, yad mədəniyyət və basdırılmış arzuların simvolu. Onun cazibəsi həm də məhv gücündədir.

Van Helsing – elm ilə inancı birləşdirən sima. Rasional düşüncənin fövqəltəbii ilə kompromisi onun obrazında əks olunur.

Jonathan Harker – insanın ilk dəfə şər qüvvə ilə təmasda çaşqınlığını və qorxusunu əks etdirir. Onun Drakulanın qalasındakı günləri əsərin ən qorxulu hissələrindəndir.

Mina Murray (Harker) – qadının intellektual gücünü təmsil edir. Mina həm zəif görünür, həm də əslində Drakulaya qarşı mübarizədə əsas fiqura çevrilir.

Lucy Westenra – Viktoriya dövrü qadınlığının, saflığın simvoludur. Drakulanın qurbanına çevrilməsi saflığın çirklənməsini göstərir.

Əsərin ədəbi dəyəri

Gotik ədəbiyyatın şah əsərlərindən biridir.
Vampir janrını klassikləşdirərək müasir pop-mədəniyyətə (film, serial, kitablar) böyük təsir göstərmişdir.
Məktub və gündəlik formasında yazılması oxucuya real şahidlik effekti verir.
Psixoloji və sosial mesajları ilə təkcə qorxu romanı deyil, həm də dövrün ictimai şüurunun güzgüsüdür.

Nəticə

Bram Stokerin “Drakula” əsəri yalnız qorxu romanı deyil, həm də mədəniyyət, kimlik, ölüm və basdırılmış arzular haqqında dərin fəlsəfi əsərdir. Vampir obrazı sadəcə mifoloji varlıq yox, insanın içindəki qaranlıq tərəflərin təcəssümüdür. Ona görə də əsər 100 ildən çox keçməsinə baxmayaraq hələ də aktualdır və yeni yozumlarla oxunmağa davam edir.