Yazar: Åsne Seierstad
Janr: bioqrafiya, sosial dram, tarixi roman,
Mövzu və Kontekst:
Kitab, 1990-cı illərdə və 2000-ci illərin əvvəllərində Əfqanıstanda baş verən böyük dəyişikliklər fonunda, Kabildə yaşayan Sultan Xan adlı kitab satıcısının həyatı və ailəsi vasitəsilə ölkənin siyasi, sosial və mədəni vəziyyətini araşdırır. Kommunistlər, mücahidlər və Taliban rejimlərinin hakimiyyətə gəlişi insanlara, mədəniyyətə və kitab oxumağa necə təsir etdiyini göstərir.
Əsərin əsas məsələləri:
- Azadlıq və Sərbəstlik: Sultan Xan və ailəsi çox çətin şəraitdə yaşasalar da, o, insanlara kitabla, biliklə dolu azadlıq və sərbəstlik gətirmək istəyir. Kitabın satışı və oxunması, xüsusilə qadınların təhsili, rejimlərin sərt qadağalarına baxmayaraq, mədəni azadlığın simvoludur.
- Dəyişən Dəyərlər və Mübarizə: Əfqan cəmiyyəti ənənəvi və müasir dəyərlər arasında ciddi ziddiyyət yaşayır. Sultan Xanın ailəsindəki nəsil fərqləri, qadınların rolu və azadlığa can atma mübarizəsi bu konfliktin təcəssümüdür.
- Zorakılıq və Səbirsizlik: Taliban və müharibə fonunda insan hüquqları, xüsusən qadınların hüquqları ciddi şəkildə məhdudlaşdırılır. Kitab, bu insan talelərinin necə əzildiyini və əbədi sarsıntılarla necə mübarizə apardıqlarını göstərir.
- Ailə və İnsani Münasibətlər: Sultan Xanın həyatında ailə münasibətləri çox mürəkkəbdir. O, iki arvadı və uşaqları ilə yaşasa da, ailə daxilindəki gərginliklər, qadınların məhrumiyyətləri, ata-oğul konfliktləri insan təbiətinin və cəmiyyətin bir parçası kimi təsvir olunur.
- Mədəniyyətin Qorunması: Kitabın özü mədəniyyətin, kitabın və bilginin simvoludur. Sultan Xan ətrafında kitabların qorunması, satılması, bəzən isə məhv olunması mədəniyyət uğrunda mübarizənin metaforasıdır.
Yazı üslubu və təsvir:
Åsne Seierstad bir jurnalist kimi hadisələri obyektiv və detallı şəkildə təqdim edir. Onun dili sadə, aydın və təsirli olsa da, insan emosiyalarını dərin təhlil edir. Kabildəki real həyatı, insan üzərində siyasi və sosial təzyiqin təsirlərini canlı təsvir edir.
Kitabın təsiri:
- Kitab, Əfqanıstan və onun insanlarının mürəkkəb reallığını dünya oxucusuna çatdırdı.
- Qadın hüquqları, təhsil və mədəniyyətin önəmi haqqında geniş müzakirələrə səbəb oldu.
- Rejimlərin insan həyatına təsirini, mədəni qırılmaları və yenidən dirçəlmə istəklərini işıqlandırdı.
Tənqid və müzakirələr:
Bəzi tənqidçilər kitabın Sultan Xan və ailəsini çox açıq ifşa etdiyini, şəxsi həyatlarını və ailə problemlərini çox detal göstərərək mədəni həssaslıqları zədələdiyini söyləmişlər. Digərləri isə bunun gerçəkliyi və şəffaflığı ilə kitabı yüksək qiymətləndirirlər.
Ümumi nəticə:
“Kabilin Kitab Satıcısı” əsəri yalnız bir ailənin yox, bütöv bir millətin əzabları, ümidi və mübarizəsi haqqında əfsanəvi hekayədir. Bu kitab vasitəsilə oxucu Əfqanıstanın siyasi fırtınalarının insan üzərində necə dağıdıcı, amma eyni zamanda necə ümidverici təsir göstərdiyini hiss edir.
Comment yazın