Yazar: Arne Dahl
Janr: cinayət romanı, psixoloji roman, polis proseduru,
📘 Əsər haqqında ümumi məlumat:
“Beş Üstəgəl Üç” (orijinal alman adı: Fünf plus drei) – Arne Dahlın kriminal janrda yazdığı gerilim dolu bir romandır. Bu əsər İsveçli yazıçının tipik “polis prosedur” üslubunu əks etdirir və oxucunu həm intellektual, həm də psixoloji səviyyədə düşündürür.
Bu roman, kriminal hadisələrin riyazi simvollarla şifrələndiyi, məntiq və simvolizmlə zəngin bir detektiv hekayədir. Kitabda həmçinin fərqli şəxsiyyətlər, cinayət motivləri və Avropadakı müxtəlif sosial gərginliklər üzərinə də toxunulur.
🧠 Mövzu və ideyalar:
“Beş üstəgəl üç” sadəcə riyazi bir ifadə deyil. Bu ad altında daha dərin məna gizlənir – kitabda baş verən cinayətlər və onların arxasında duran əlaqələr bir “bütöv sistem” kimi qurulub. Əsərin əsas ideyaları bunlardır:
- Ədalət və onun sərhədləri: Polis və cinayətkar arasında sərhədlər bəzən bulanıqlaşır.
- Əlaqəli cinayətlər: Hər cinayət tək bir motivlə izah olunmur; onlar bir-biri ilə bağlıdır və bir “böyük plan”ın hissəsidir.
- İnsan təbiətinin qaranlıq tərəfi: Qatilin psixologiyası və onun keçmişindəki travmalar da araşdırılır.
🔍 Struktur və süjet:
Roman çoxplanlı bir quruluşa malikdir. Müxtəlif fəsillərdə fərqli baxış bucaqları, personajların fərdi hekayələri və paralel araşdırmalar verilir. Hadisələr paralel və qarmaqarışıq şəkildə irəliləyir, oxucu sona qədər bütün parçaları birləşdirərək bütöv mənzərəni anlamağa çalışır.
- Beş qurban – hər biri simvolik şəkildə seçilmişdir.
- Üç istintaqçı – hər biri fərqli üsulla işləyir, fərqli xarakter və təcrübəyə malikdir.
👤 Əsas personajlar:
- Paul Hjelm – Arne Dahlın digər əsərlərindən tanınan baş qəhrəman. Bu romanda da mürəkkəb xarakteri və daxili mübarizələri ilə diqqət çəkir.
- Kerstin Holm – zəhmətkeş, ağıllı və emosional gücü olan qadın istintaqçı.
- Qatilin özü – oxucu uzun müddət onu tanımır. Lakin keçmişi, simvolları və psixoloji mexanizmləri ilə kompleks bir fiqurdur.
🕵️♂️ Janr və üslub:
“Beş Üstəgəl Üç” kriminal, psixoloji gerilim, polis proseduru və məlumat əsaslı dedektiv janrlarına daxildir. Arne Dahl klassik dedektiv ənənələrini müasir Avropa konteksti ilə birləşdirərək, həm intellektual, həm də emosional dərinlik yaradır.
💬 Dil və simvolizm:
- Riyazi simvollar: “5 + 3” riyazi ifadəsi həm cinayətlərin şifrəsi, həm də çoxqatlı metaforadır.
- Psixoloji təhlil: Qatilin motivləri yalnız faktlarla deyil, psixoloji araşdırmalarla da açıqlanır.
- Cəmiyyətin tənqidi: Əsərdə Avropadakı sosial və siyasi proseslərə də eyhamlar var.
✍️ Nəticə:
“Beş Üstəgəl Üç” yalnız bir kriminal roman deyil. Bu, insan təbiətini, sistemin zəifliklərini və ədalətin mürəkkəbliyini dərin şəkildə araşdıran, çoxqatlı və ağıllı şəkildə qurulmuş bir əsərdir. Arne Dahl bu romanla oxucunu sadəcə detektiv macəraya deyil, həm də zehni və əxlaqi bir düşüncə səyahətinə dəvət edir.
Comment yazın