Yazar: Albert Camus

Janr: Fəlsəfi roman. Psixoloji roman. Daxili monoloq.

Albert Camus’nun “Düşüş” (La Chute) əsəri, insanın daxili vəziyyətini, cəmiyyətlə münasibətini və günahkarlıq hissini dərindən araşdıran bir felsefi romandır. Əsərdə əsas fiqur olan Jean-Baptiste Clamence öz həyatını və keçmişini izah edərək, cəmiyyətin və insanın mənəvi vəziyyətini dərk etməyə çalışır. Romanın əsas mövzusu, absürdlük, günah, fərdə qarşı cəmiyyətin təzyiqi və təkamül məsələləridir. Camus, “Düşüş”də insanın özünə və cəmiyyətə qarşı etdiyi mürəkkəb münasibətləri təhlil edir.

Əsərin Məzmunu:

Jean-Baptiste Clamence, özünü Fransanın Amsterdam şəhərində bir barın sahibi olaraq təqdim edir. O, uzun müddət uğurlu bir vəkil olmuş və özünü yüksək əxlaqi dəyərlərə sahib biri kimi görmüşdür. Lakin, romanın irəlilədikcə, onun əslində özünü və başqalarını aldatdığı, daxili boşluq və mənəvi çöküş yaşadığı ortaya çıxır. Clamence, özünü, keçmişdə etdiyi səhvlərdən dolayı təqsirkar hiss edir və bu günahkar hissi ilə mübarizə aparır.

Temalar və Felsefi Düşüncələr:

1. Absürdlük və İntiharın Əhəmiyyəti: Camus’nun digər əsərlərində olduğu kimi, “Düşüş”də də absürdlük anlayışı mərkəzi mövzulardan biridir. Absürdlük, insanın həyatın mənasını tapmağa çalışarkən qarşılaşdığı məntiqsiz və mənasız bir dünyada yaşaması ilə əlaqəlidir. Clamence, həyatının bir çox dövrlərində bu boşluğu hiss edir və buna qarşı verdiyi reaksiyalarını izləyirik.
2. Günah və Təqsirkar Hiss: Clamence’in həyatında baş verənlər, ona günahkarlıq hissini verir. O, keçmişindəki özəl səhvləri və başqalarına qarşı davranışlarını şiddətlə qınayır. “Düşüş”də bu daxili günahkarlıq və bunun yaratdığı mənəvi çöküşə qarşı necə başa çıxa biləcəyini göstərir.
3. İzolyasiya və Cəmiyyətlə Münasibət: Clamence, həm fiziki, həm də ruhi olaraq özünü izolyasiya edir. Əsərdəki monoloqlar və dialoqlar, onun özünü cəmiyyətdən necə təcrid etdiyini göstərir. O, özünü cəmiyyətdən üstünsə hesab edir, amma öz təəssüratları və həyata dair fikirləri çox keçmədən parçalanır. Əsərdə göstərilən bu daxili çəkişmələr insanın təkbaşına olma vəziyyətini əks etdirir.
4. Əxlaqi Sual və Əfv: Clamence’in içindəki əxlaqi çatışmalar, özünə qarşı etdiyi səhvləri necə əfv edə biləcəyinə dair suallar doğurur. Onun yaşadığı düşüş, yalnız fiziki deyil, həm də ruhi bir uçurumdur. Əsərdə əxlaq və əfv məsələsi də əsas rol oynayır, və Clamence’in özünü bağışlamağa və ya bağışlamamağa qərar verməsi bütün romanın gedişatını müəyyən edir.

Camus’nun Felsefəsi:

Camus’nun absürdizm fəlsəfəsi, insanın öz həyatı üçün mənanı tapmağa çalışarkən qarşılaşdığı məntiqsizliklə əlaqəlidir. “Düşüş”də, insanın özünə qarşı dürüst olması və günahlarının fərqinə varması vacib bir məsələyə çevrilir. Clamence’in həyatı boyunca etdiyi yalnızlıq, çoxlu ictimai və fərdi məsuliyyətlər arasında seçim etməsi, həm də özünü və cəmiyyəti kənardan baxma təcrübəsi əsərdə əsas yer tutur.

Nəticə:

“Düşüş” həm Camus’nun fərdi və cəmiyyət arasındakı münasibətləri necə analiz etdiyini, həm də insanın mənəvi təcrübəsinin nə qədər mürəkkəb olduğunu göstərir. Camus’nun felsefi yanaşması, insanın öz içindəki çatışmaları və ruhi boşluqları dərk etməsi, günah, özünü qəbul etmə və əfv məsələlərini geniş şəkildə açır. Əsər, oxucunu insanın daxili həyatına, əxlaqi qərarlarına və həyatın mənasızlığını qəbul edərək necə yaşaya biləcəyinə dair dərindən düşünməyə çağırır.