Yazar: Süleyman Sani Axundov

Janr: Realist. Povest. Dram.

Süleyman Sani Axundovun “Nurəddin” əsəri haqqında məqalə

Süleyman Sani Axundov, Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri olaraq, maarifçilik ideyalarını təbliğ edən əsərləri ilə tanınır. Onun “Nurəddin” povesti müəllifin ictimai-siyasi baxışlarını əks etdirən, tərbiyəvi və maarifçi dəyərləri ön plana çəkən əsərlərindən biridir.

Əsərin məzmunu

“Nurəddin” povesti gənc bir oğlanın həyatı və onun qarşılaşdığı çətinliklər fonunda cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin təsvirini təqdim edir. Əsərin baş qəhrəmanı Nurəddin ağır həyat şərtlərinə baxmayaraq, mənəviyyatını qoruyub saxlayan, vicdanlı və çalışqan bir gəncdir. O, atası və anasını erkən yaşda itirdiyi üçün müxtəlif çətinliklərə məruz qalır, lakin bu sınaqlar onu daha da mətinləşdirir.

Nurəddinin həyat yolu, onun ətrafındakı insanların fərqli xarakterləri əsərdə ətraflı şəkildə təsvir edilir. Bir tərəfdən, xeyirxah və insanpərvər şəxslər onun həyatında mühüm rol oynayır, digər tərəfdən isə eqoist və rəhmsiz insanlar onun qarşısına maneələr çıxarır. Müəllif bu vasitə ilə cəmiyyətin ziddiyyətli strukturunu göstərir və oxucuya insanın mənəvi keyfiyyətlərinin əhəmiyyətini aşılayır.

Maarifçilik ideyaları

Süleyman Sani Axundovun “Nurəddin” əsəri maarifçi ideyalarla zəngindir. Əsərdə əsas vurğulardan biri təhsilin və biliyin insan həyatındakı rolu ilə bağlıdır. Nurəddinin biliyə olan sevgisi və savadlanmaq istəyi, onun çətinliklərə baxmayaraq irəli getmək əzmini nümayiş etdirir. Müəllif göstərir ki, insanın uğur qazanması yalnız var-dövlət və ya cəmiyyətin dəstəyindən asılı deyil, həm də onun iradəsi, əxlaqi dəyərləri və biliyə olan həvəsi ilə bağlıdır.

Bundan əlavə, əsərdə sosial ədalətsizlik mövzusu da ön plana çıxır. Müəllif varlı və kasıb təbəqələr arasındakı uçurumu, insanların maddi maraqlar uğrunda mənəvi dəyərləri unutmasını tənqid edir. Bu cür məsələlər maarifçilik dövrünün əsas mövzularından biri idi və Süleyman Sani Axundov öz əsərlərində bu problemləri qabartmağa çalışırdı.

Əsərin ədəbi dəyəri

“Nurəddin” povesti dil baxımından sadə və oxunaqlıdır. Süleyman Sani Axundov əsərində xalq dilindən, canlı təsvirlərdən istifadə edərək, oxucunun marağını saxlamağı bacarır. Əsərdə realist üslub açıq şəkildə hiss olunur. Müəllif hadisələri olduqca təbii şəkildə qələmə alır və personajları həyati detallarla təsvir edir.

Povestin bir digər əhəmiyyətli cəhəti də onun tərbiyəvi funksiyasıdır. Süleyman Sani Axundovun maarifçi baxışları əsərdə açıq şəkildə hiss olunur və gənc nəslin düzgün tərbiyə olunması üçün vacib mesajlar verir. Nurəddinin həyatı vasitəsilə müəllif insanlara əxlaqi dəyərlərin, dürüstlüyün və zəhmətkeşliyin əhəmiyyətini çatdırır.

Nəticə

Süleyman Sani Axundovun “Nurəddin” povesti Azərbaycan ədəbiyyatının dəyərli nümunələrindən biridir. Bu əsər maarifçilik ideyalarını təbliğ etməklə yanaşı, cəmiyyətin sosial problemlərini də əks etdirir. Nurəddinin timsalında müəllif insanın əxlaq və zəhmət sayəsində uğur qazana biləcəyini göstərir. Sadə dili, maraqlı süjeti və tərbiyəvi dəyəri ilə “Nurəddin” povesti bu gün də aktualdır və oxuculara dəyərli dərslər verməyə davam edir.