Yazar: N.Qoqol

Janr: sosial tənqid. psixoloji hekayə. realizm.

1. Əsərin Mövzusu və Təsviri:

“Nevski Prospekti” əsəri, St. Petersburg şəhərindəki məşhur küçə olan Nevsky Prospektin ətrafında cərəyan edir. Hekayə, bu küçədə rastlaşan müxtəlif personajların həyatını və onların şəhər həyatına münasibətlərini göstərir. Buradakı küçə, həm də cəmiyyətin riyakar və səthi xarakterini əks etdirir.

Gogol, şəhərin parıltılı, hərəkətli və cəlbedici görkəmini təqdim edərkən, onun altında gizlənən acı həqiqətləri də ortaya qoyur. Personajlar, şəhərin yalançı parıltısı altında öz kimliklərini və dəyərlərini itirirlər.

2. Sosial və Psixoloji Təhlil:

Gogol bu əsərdə cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinə aid olan fərqli xarakterləri təqdim edir: yuxarı təbəqə nümayəndələri, kiçik məmurlar, sənətkarlar və sadə insanlar. Bu xarakterlər arasında ünsiyyət çox vaxt səthi və cəmiyyətdəki məyusluq və boşluğu simvolizə edir. İnsanların sosial vəziyyətləri və həyat tərzləri arasındakı fərqlər, bu prospektin cəmiyyətin bir növ güzgüsü olduğunu göstərir.

Əsərdəki əsas xarakterlər, bir tərəfdən, şəxsi ambisiyaların və ehtirasların təmsilçiləri, digər tərəfdən isə məyusluq və sosial təzyiqlərin əks-sədasıdır. Gogol, bu xarakterlər vasitəsilə sosial həyatın gözəlliklərinin altında yatan çirkinlikləri, insanların həyatda nə qədər boş və mənasız olduğunu ifadə edir.

3. Simvolizm və Metaforalar:

“Nevski Prospekti“, şəhər həyatı ilə əlaqəli çoxsaylı metaforalar və simvollarla zəngindir. Prospekt, St. Petersburg şəhərinin zəngin və parlaq görkəmini simvollaşdırır, amma bu, yalnız zahiri təəssüratdan ibarətdir. Daxili boşluq, mənasızlıq və cəmiyyətin dərin problemləri bu prospektin “parıldayan” xarici görünüşünün arxasında gizlənir.

Eyni zamanda, əsərin simvolizmi insan xarakterlərini və həyatın mənasızlığını göstərən bir vasitə olaraq işləyir. Gogol, sosial həyatın və təbəqələşmənin necə insanların daxili dünyasını təsir etdiyini ortaya qoyur.

4. Xarakterlər:

Əsərin ən mühüm hissələrindən biri, müxtəlif xarakterlərin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqələridir. Hekayədəki personajların hər biri müəyyən bir sosial statusu təmsil edir və onların həyat tərzləri, əməlləri və düşüncələri cəmiyyətin dərin sosial strukturlarına işarə edir.

Xüsusilə, əsərin əsas personajları olan Piskaryov və Semyon çox mühüm simvollardır. Piskaryov, şəhər həyatının zənginlik və parıltısına qarşı öz daxili məyusluğunu və boşluğunu hiss edən bir gəncdir. Semyon isə daha çox mənəvi cəhətdən boş və məyus olan bir xarakterdir. Bu personajlar, cəmiyyətin səthi gözəllikləri ilə əlaqədar içlərindəki boşluğu və mənasızlığı hiss edirlər.

5. Gogolun Üslubu:

Gogol, əsəri yazarkən, öz spesifik üslubunu istifadə edərək cəmiyyətin daxili boşluğunu və təbəqələşməni daha da dərinləşdirir. O, cəmiyyəti və insan xarakterlərini tənqid edərkən, həm də onların xarakterik xüsusiyyətlərini və davranışlarını çox təhrif olunmuş və bəzən komik şəkildə təqdim edir. Bu tərz, oxucuda həm acı, həm də gülməli bir hiss yaratır.

Nəticə:

Gogolun “Nevski Prospekti” əsəri, yalnız bir şəhər həyatı təsviri deyil, həm də bir sosial tənqiddir. Əsərin əsas məqsədi, cəmiyyətin səthi görkəmini göstərmək, amma bu görkəmin altında yatan boşluğu və mənasızlığı əks etdirməkdir. Həm də, əsər sosial təbəqələşmənin və insan xarakterlərinin necə bir-birini təsir etdiyini göstərir. Gogol, bu hekayə ilə Rus cəmiyyətinin və bütün dünyanın sosial problemlərinə işarə edir.