Mihail Bulgakov – Morfin

2025-05-15

Janr: Realistədəbiyyat, Eksistensialdrama, Sosialtənqid,

📖 Əsərin Qısa Məzmunu

“Morfin” əsəri bir həkimin gündəlikləri şəklində təqdim olunur. Əsərin baş qəhrəmanı Dr. Sergeyev, morfin qəbul etməyə başlayır və getdikcə bu maddədən asılı vəziyyətə düşür. O, fiziki və psixoloji baxımdan tənəzzülə uğrayır, peşə fəaliyyətindən uzaqlaşır və nəhayət, öz həyatına son qoyur.

🧠 Psixoloji Analiz

Asılılıq və daxili çöküş:
Əsər insanın bir maddəyə (morfinə) psixoloji və fiziki asılılığının necə başladığını və inkişaf etdiyini göstərir. Əvvəlcə ağrını azaltmaq üçün istifadə olunan morfin, sonradan qəhrəmanın psixoloji qaçış vasitəsinə çevrilir.

Vicdan və ikitirəlik:
Dr. Sergeyev içində olduğu vəziyyətin fərqindədir, yazdığı gündəliklərdə öz asılılığını və zəifliyini açıq şəkildə etiraf edir. Amma bu şüurluluq belə onu xilas edə bilmir. Bu da insanın daxili mübarizəsinin faciəli gücsüzlüyünü göstərir.

💉 Tibbi və Etik Perspektiv

Həkimlərin də insan olması:
Əsərdə həkimin öz peşə etikası ilə şəxsi zəifliyi arasında qaldığı göstərilir. Bu, cəmiyyətin həkimlərə “ideallaşdırılmış” baxışını sorğulayır. Bulgakov özü də həkim olduğu üçün bu mövzunu çox real və səmimi şəkildə işləyib.

Narkotik maddələrin təhlükəsi:
Morfinin istifadəsi ilk baxışda ağrını azaltmaq məqsədi daşısa da, onun nəzarətsiz və emosional ehtiyaclarla istifadəsi faciəli nəticələr doğurur. Bu, 20-ci əsrin əvvəllərində narkotik maddələrin nəzarətsiz istifadəsinin geniş yayılması ilə bağlı mesaj daşıyır.

🏛 Sosial və Tarixi Kontekst

Əsər 1917-ci il inqilabından əvvəlki və sonrakı dövrü əks etdirir. Bu dövr Rusiyada böyük sosial qarışıqlıq, qeyri-sabitlik və insan talelərinin darmadağın olduğu bir vaxt idi. Hekayədəki ümidsizlik, yalnızlıq və xaos bu dövrün psixoloji fonunu əks etdirir.

🎭 Ədəbiyyat Baxımından

Stil və dil:
Bulgakovun dili təbii, lakonik və təsirlidir. Gündəlik formasında yazılması əsəri daha real və şəxsi edir. Hekayənin sanki real bir insanın şəxsi qeydləri olması oxucuda inandırıcılıq yaradır.

Simvolizm:

Morfin: yalnız tibbi maddə deyil, həm də qəhrəmanın cəmiyyət və öz iç dünyası ilə mübarizədə məğlubiyyətinin simvoludur.
Gündəliklər: daxili səsin, peşmanlığın və çarəsizliyin etiraf məkanıdır.

📌 Nəticə

“Morfin” əsəri:

narkotik asılılığının fərdi və peşəvi faciələrə necə səbəb olduğunu,
insan psixikasının nə qədər zəif ola biləcəyini,
və həkim peşəsinin arxasında gizlənən insani çarəsizliyi dramatik şəkildə təqdim edir.

Bu əsər təkcə bir narkotik faciəsi deyil, həm də bir daxili iflasın, bir dövrün insanının psixoloji portretinin hekayəsidir.