Yazar: Lev Tolstoy

Janr: Psixoloji drama. Təbii realizm. Tragediya.

Lev Tolstoyun “Qar Fırtınası” hekayəsi (rusca adı “Метель”) 1856-cı ildə yazılmışdır və onun erkən yaradıcılıq dövrünün seçilən nümunələrindən biridir. Hekayə Rusiyanın sərt təbiəti fonunda insan iradəsi, çarəsizlik və təbiətin gücü mövzularını işıqlandırır. Əsərin süjetində bir kişi kəskin qış şəraitində təkbaşına səfərə çıxır. Onun məqsədi vacib bir iş üçün başqa bir yerə çatmaqdır. Lakin yol boyu qarşılaşdığı güclü qar fırtınası onu istiqamətdən azdırır və həyatı təhlükəyə düşür. Təbiətin amansız qüvvəsi qarşısında insanın acizliyi və qapıldığı qorxu ustalıqla təsvir edilir. Tolstoy burada yalnız fiziki bir mübarizəni yox, eyni zamanda insanın daxili çarəsizliyini də ustalıqla əks etdirir.

“Qar Fırtınası” hekayəsi Tolstoyun təbiət təsvirlərindəki dəqiqliyi və psixoloji dərinliyi ilə seçilir. Qarın, küləyin və soyuğun təsviri oxucunu hekayənin içindəymiş kimi hiss etdirir. Əsərdə qəhrəmanın həm fiziki, həm də mənəvi mübarizəsi vurğulanır: yolunu itirmiş insan, həm sağ qalmaq üçün təbiətə qarşı mübarizə aparır, həm də öz qorxuları ilə üzləşir. Hekayə, təbiət ilə insan arasında qarşılıqlı əlaqəni bir-birini tamamlayan bir tərəf kimi təqdim edir. Qar fırtınası yalnız təbiətin sərtliyini simvolizə etmir, həm də insanın daxilindəki fırtınaları, daxili çətinlikləri və həyatı idarə etməkdəki məhdudiyyətlərini göstərir.

Lev Tolstoy fırtınanı yalnız fiziki təhlükə kimi yox, həm də insan həyatının qeyri-müəyyənlikləri ilə simvolik şəkildə bağlayır. Hekayə insanın təbiətə qarşı deyil, daha çox özü ilə mübarizəsini ön plana çəkir. Qəhrəman yalnız yolunu tapmaq və həyatını qorumaq üçün təbiətə qarşı mübarizə aparmaqla kifayətlənmir, həm də öz qorxuları, keçmişi və gələcəyi haqqında düşünməyə başlayır. Tolstoy burada insanın daxili dünyasının və qərarlarının təbiətə təsirini açıq şəkildə vurğulayır.

Bu əsər Tolstoyun insan ruhunun gücünü və zəifliyini ustalıqla təsvir etdiyi ilk nümunələrdəndir. Hekayə eyni zamanda insanın həyatındakı mübarizələri və yaşadığı çətinlikləri fəlsəfi bir şəkildə təqdim edir. Qar fırtınasının, insanın daxili sarsıntılarının əksinə çevrilməsi, onun qorxularını və ümidsizliklərini göstərir. Hekayə bir çox oxucunun öz həyatlarındakı qar fırtınalarına paralellik tapmasını təmin edərək dərin emosional təsir buraxır.

“Qar Fırtınası” Tolstoyun həyat və insan haqqında düşündürən hekayələrindən biridir və yazıçının klassik dünya ədəbiyyatındakı mövqeyinin formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Əsər həm də onun gələcəkdə daha geniş və dərin fəlsəfi mövzuları işləyəcəyi yazı üslubunun ilkin addımlarını göstərir. Hekayənin psixoloji və təbiət motivləri arasındakı əlaqə, Tolstoyun müasir dövrdə də geniş müzakirə olunan mövzulardan biri olmasını təmin edir.