Yazar: Lev Tolstoy

Janr: Realist hekayə. Fəlsəfi. dram.

Lev Tolstoyun “İnsan Nə ilə Yaşayır?” əsəri, yalnız bir hekayə deyil, həm də həyatın mənası, insanın əxlaqi və ruhsal inkişafı barədə dərin fəlsəfi düşüncələr təqdim edən bir əsərdir. Tolstoyun bu əsərindəki ən mühüm aspekt, insanın daxili dünyasını, onun mənəvi tərəqqisini və sosial məsuliyyətini araşdırmaqdır. Əsərin mərkəzindəki əsas sual isə sadədir: İnsan nə ilə yaşamalıdır və onun həyatının həqiqi mənası nədir?

Hekayənin Strukturunda Dərin Anlam

Əsərdəki baş qəhrəman, cəmiyyətdə yerini tapmağa çalışan, öz həyatını və varlığını sorgulayan bir insandır. O, sosial statusunu, maddi var-dövlətini və şəxsi maraqlarını sorğulasa da, həyatının əsl mənasını tapmaqda çətinlik çəkir. Hekayənin heyrətamiz cəhəti isə, Tolstoyun qəhrəmanına yalnız öz daxilindəki əxlaqi inkişafı tapmağa deyil, həm də başqa insanlarla münasibətlərindəki dəyişiklikləri dərk etməyə çalışmasıdır.

Məhz burada, Tolstoy, insanın öz mənliyini kəşf etməsi üçün yalnız tənhalıq və ya nəfsani arzularla deyil, həm də başqalarına xidmət etməklə mümkün olan bir yol təklif edir. Əsərdəki qəhrəman, öz təkamülünü yalnız başqalarına xidmət etməklə, özünü və dünyanı daha yaxşı başa düşməklə, daha təmiz bir həyat sürməklə tapır. Bu, Tolstoyun insanın daxili zənginliyini tapmaq üçün başqalarına olan münasibətini dəyişdirməli olduğunu düşündüyünü göstərir.

Daxili Axtarışın Təhlili

Tolstoyun həyatın mənasını axtarma mövzusundakı düşüncələri əsərin hər bir səhnəsində özünü göstərir. Əsərdəki qəhrəman əvvəlcə yalnız özünün materialist və dünya görüşlü anlayışları ilə yaşayır. Lakin o, zamanla daha böyük və dərin suallarla qarşılaşır: Mənim həyatda məqsədim nədir? Mən niyə varam? Maddi şeylər insanı xoşbəxt edə bilərmi? Bu sualların cavablarını tapmaq asan deyil və onları tapmağa çalışan hər bir şəxs, həyatın ən dərin və ağrılı sınaqlarından keçməli olur.

Hekayənin əsas mövzusuna keçdikdə, Tolstoy bu axtarışı sadə bir dillə təqdim edir, lakin təqdim etdiyi ideya olduqca mürəkkəb və dərin fəlsəfi təhlili əhatə edir. Əsərdə qəhrəman yalnız öz daxili dünyasını deyil, həm də cəmiyyətin, həyatın və insanın təbiətinin mənasını anlamağa çalışır. Tolstoy, insanın həyatını yalnız şəxsi maraqlar və materialist dəyərlərlə deyil, mənəvi yüksəlişlə, başqalarına xidmətlə və cəmiyyətə fayda verməklə yaşamağa çağırır.

Əxlaqi İdeyalar və Ruhsal İnkişaf

Əsərdə Lev Tolstoy insanın ən böyük inkişafını və həqiqi mənasını yalnız özünü aşmaqla tapacağına inanır. Əslində, hər bir insanın həyatda məqsədi yalnız öz şəxsi inkişafı və inkişafı ilə əlaqəli deyil. İnsan başqalarına yardım etməli, onların ehtiyaclarına cavab verməli, bir-birinə qarşı dürüst və şəfqətli olmalıdır. Həyatın məqsədi başqalarına qarşı sevgi, anlayış və mərhəmət göstərməkdədir.

Əsərdə Tolstoy, insanın yalnız öz əxlaqını təkmilləşdirməklə yanaşı, ətrafındakı dünyanı da dəyişdirə biləcəyini vurğulayır. O, insanların həyatını yalnız başqalarına kömək etməklə mənalı və dəyərli edə biləcəyini, yalnız öz maddi maraqlarını düşünməyin, öz mənəvi inkişafına diqqət yetirərək daha geniş bir dünyagörüşü əldə etməyin vacibliyini bildirir.

Həyatın Mənası və Cəmiyyətlə Münasibət

Lev Tolstoyun bu əsərində verdiyi ən vacib dərslərdən biri də cəmiyyətlə münasibətin əhəmiyyətidir. O, insanın öz daxili inkişafı ilə yanaşı, cəmiyyətə qarşı məsuliyyətini də vurğulayır. Əsərdəki qəhrəman, həyatı və özünü tapmaq üçün sadəcə fərdi təkamül etməli deyil, həm də cəmiyyətin ehtiyaclarına qarşı duyarlı olmalıdır. Tolstoy, insanın yalnız öz daxili dünyasında deyil, həm də sosial aləmdəki rolunda öz əxlaqi məsuliyyətini dərk etməli olduğunu düşünür.

Bu əsər, həm də sosial ədalət və insan hüquqları mövzusuna bir işarədir. Tolstoy insanın özünün varlığını yalnız başqalarının qarşısında deyil, həm də insanlıq qarşısında böyük bir məsuliyyət olaraq görür. O, insanın öz mənəvi borcunu yerinə yetirərək, başqalarına fayda verə biləcəyini düşünür və beləliklə, əsl insanı yalnız cəmiyyətdəki yerinə görə deyil, əxlaqi və mənəvi seçimlərinə görə qiymətləndirməyə çağırır.

Nəticə: Dərin İnsan Psixologiyası və Əxlaq

Tolstoyun “İnsan Nə ilə Yaşayır?” əsəri, yalnız bir həyat dərsi deyil, həm də insanların daxili dünyasını, əxlaqi və psixoloji inkişafını araşdıran bir fəlsəfi traktatdır. Bu əsər, zamanın və məkanın sərhədlərini aşaraq, həyatın mənasını tapmaq və əxlaqi zənginlik əldə etmək üçün universal çağırışlar edir. Həyatın məqsədi sadəcə özünü tapmaq deyil, başqalarına xidmət etməklə, onlara kömək etməklə, əxlaqi dəyərləri izləməklə və insanlıq üçün əhəmiyyətli bir rol oynamaqladır.