Yazar: John Steinbeck

Janr: Sosial realizm. Psixoloji drama. Tragediya.

The Chrysanthemums: John Steinbeck-in Qadın və Cəmiyyət Haqqında Dərin Bir Tədqiqatı

John Steinbeck-in “The Chrysanthemums” (Azərbaycanca adı ilə “Xrizantemlər”), 1937-ci ildə yayımlanan və onun ən diqqətəlayiq hekayələrindən biri olan qısa bir hekayədir. Bu hekayə, əsasən qadın ruhunun dərinliklərini və həmin dövrün cəmiyyətdəki gender münasibətlərini təhlil edir. “The Chrysanthemums” həm də Steinbeck-in ən güclü sosial təhlil etmə üsullarından birini nümayiş etdirir.

Mövzu və xarakterlər

Hekayənin mərkəzində Elisa Allen adlı bir qadın yer alır. Elisa, Cənubi Kaliforniyada yerləşən kənddə, təsərrüfat işləri ilə məşğul olan, həyat yoldaşı ilə yaşayan, ancaq içindəki arzularını boğmuş bir qadındır. Hekayənin əsas mövzusu Elisa-nın həyatındakı sıxıntılar, özünə güvənsizlik və cəmiyyətin ona verdiyi rol ilə bağlıdır.

Elisa Allen, özünü yalnız təsərrüfat işlərində tapmış bir qadındır. O, öz həyatı üçün daha böyük arzular və məqsədlər hiss edir, amma ətrafı onu bu arzuları reallaşdırmağa imkan vermir. Özünü ifadə etmək, xüsusi bir şeylər yaratmaq istəyən Elisa, öz ən böyük ehtirasını xrizantemlərə bağlayır. Xrizantemlər onun içindəki incəliyi, gözəlliyi və həyatın daha dərin mənasını simvollaşdırır. Elisa-nın çiçəklərə göstərdiyi qayğı, onun sənətə olan həvəsini və həyatında hər şeyin daha rəngarəng və mənalı olma istəyini əks etdirir.

Hekayənin təhlili

Hekayə başladıqda, Elisa təsərrüfat işlərində özünü məşğul edərkən görülür. Onun ətrafında bir kəndli kişi gəlir ki, bu şəxs ona çiçəkləri satmaq üçün bir təklif edir. Elisa, bu fürsəti istifadə edərək, özünü bir anlıq başqa bir dünyada, daha azad bir həyat tərzində hiss edir. Çiçəklərlə bağlı onun həvəsi, sevgi və özünü tapma istəyi təzahür edir. Lakin, kəndli kişi ona cinsi baxımdan diqqət göstərmək istəyir və onu hiss edir ki, Elisa-nın içində başqa bir dünya vardır. Kişinin həyatına olan marağı, Elisa-nın arzularını qabardır, amma nəticədə hekayənin sonunda bu illüziya məhv olur.

Kişi, Elisa-nın verdiyi çiçəkləri yolda buraxır və Elisa bununla üzləşir. Hekayənin sonu çox anlamlıdır. Elisa, öz arzularının və həyatda əldə edə bilmədiklərinin həsrəti ilə məyus olur. Hekayənin sonunda Elisa-nın ruh halı dəyişir: o, öz daxili zənginliyini təkrar tapmağa çalışır, amma cəmiyyət və həyat yoldaşı tərəfindən təkrarlanmış məhdudiyyətlərə qarşı mübarizə aparır.

Gender və Cəmiyyət Məsələləri

“The Chrysanthemums”, xüsusilə gender məsələsini çox güclü şəkildə ələ alır. Elisa-nın həyatında yaşadığı məyusluq, cəmiyyətdə qadınların mövqeyini əks etdirir. O, həyat yoldaşına, kəndli kişisinə, ümumiyyətlə ətrafındakı insanlara qarşı özünü kiçik və dəyərsiz hiss edir. Çiçəklərə olan sevgisi və qayğısı, qadının istəklərini, arzularını, amma həm də cəmiyyətin qadınlara təklif etdiyi rolun dar məhdudiyyətlərini simvollaşdırır. Elisa, heç vaxt sərbəst olaraq öz potensialını həyata keçirə bilmir. Bu, onun psixoloji vəziyyətini dərinləşdirir.

Hekayənin sonunda Elisa-nın çiçəkləri verən kişiyə olan münasibəti də ciddi bir işarədir. O, kişiyə, çiçəkləri verməklə, özünü ifadə etmə cəhdinin boşa çıxmasını hiss edir. Kişi, çiçəklərin onun həyatının dərinliyini anlamır, və bu, Elisa-nın öz dəyərini başqalarına sübut etmək istəyinin nə qədər uğursuz olduğunu göstərir.

Simvolizm

Hekayədə xrizantemlər güclü bir simvolik əhəmiyyətə sahibdir. Bu çiçəklər, Elisa-nın daxili arzularının və potensialının təzahürüdür. Onlar həm də həyatın gözəlliyini, amma bir o qədər də həyatın keçici və dəyişkən tərəflərini simvollaşdırır. Elisa-nın çiçəklərə olan diqqəti və qayğısı, onun yaşadığı məhdudiyyətlərin qarşısında olan yalnız bir üsyandır. Kişinin çiçəkləri yolda atması, həm də həyatın bu gözəlliklərini pozan, cəmiyyətdəki və şəxsi məhdudiyyətlərin əksidir.

Nəticə

“The Chrysanthemums”, yalnız gender və qadın hüquqları haqqında deyil, eyni zamanda insanların arzuları, məyusluqları və cəmiyyətin fərdlər üzərində yaratdığı təzyiq haqqında da dərin bir tədqiqatdır. Elisa-nın hekayəsi, həyatın hərəkətsizliyi və dar məhdudiyyətlərində, insanın içindəki böyümə və dəyişmə arzusunun nə qədər qiymətli olduğunu göstərir. Steinbeck, çox sadə və təsirli bir şəkildə qadınların və ümumiyyətlə insanların yaşadığı məyusluğu və azadlıq axtarışını təsvir edir. Bu hekayə, həm də insanın həyatını, seçimini və arzularını başqalarına necə göstərdiyini və cəmiyyətin onlara necə təsir etdiyini göstərən vacib bir əsərdir.