Yazar: Jean-Jacques Rousseau
Janr: Fəlsəfi düşüncə. Avtobioqrafik ədəbiyyat. Daxili monoloq.
Ümumi Baxış:
“Yalnız Gəzənin Xəyalları” Jean-Jacques Rousseau-nun son dövrlərdə qələmə aldığı, tamamlanmamış və daha çox avtobioqrafik-fəlsəfi çalarlarla zəngin bir əsərdir. Əsər 10 “gəzinti” (fr. promenade) formasında yazılmışdır. Bu yazılar Rousseau-nun təbiətə, cəmiyyətə, öz daxili dünyasına və insan varlığına dair düşüncələrinin təcrid halında – tənhalıq içində – ortaya qoyduğu hisslərdən ibarətdir.
Tematik Dərinlik:
1. Tənhalıq və İzolyasiya:
Əsərin əsas teması tənhalıqdır. Rousseau cəmiyyətdən uzaqlaşmış, özünü yanlış anlaşılmış, rədd edilmiş bir insan kimi təsvir edir. Bu tənhalıq onun üçün həm bir ağrı, həm də bir azadlıq məkanıdır. O yazır ki, “təbiətlə baş-başa qalmaq mənə insanların yalanlarından daha doğrudur.”
2. Təbiət və İnsan Arasındakı Bağ:
Rousseau təbiəti təkcə gözəllik deyil, həm də daxili müalicə mənbəyi kimi təqdim edir. Gəzintilərində çiçəklərlə, ağaclarla, göllərlə ünsiyyət qururmuş kimi danışır. Təbiət onun üçün sığınacaqdır, təskinlikdir, saflıqdır.
3. Özünü Tanıma və Refleksiya:
Əsər boyunca Rousseau dərin özünü-analiz aparır. O, kim olduğunu, nəyə inandığını, hansı səhvlər etdiyini düşünür. Bu proses həm ağrılıdır, həm də azadlaşdırıcı. Yazdıqları bir növ daxili etiraflardır.
4. Cəmiyyətə Qarşı Etiraz və Tənqid:
Rousseau əsərdə cəmiyyətin riyakarlığını, insanların bir-birinə qarşı ədalətsizliyini və saxtalığını sərt tənqid edir. Onun fikrincə, insanlar arasında olan münasibətlər təbii deyil, maskalanmış və maraq yönlüdür.
5. Xatirələr və Keçmişə Dönüş:
Əsərdə keçmişə – uşaqlıq illərinə, sevgi macəralarına, dostluqlara dair nostalji hisslər geniş yer tutur. Bu xatirələr müəllifin içindəki uşaq ruhunu və təmiz niyyətini qoruduğunu göstərir.
Fəlsəfi Dəyərləndirmə:
Rousseau bu əsərində romantizmin öncüsü kimi çıxış edir. Onun yazıları sanki varlığın mənasını, insanın dünyadakı yerini, və “xoşbəxtlik” anlayışını axtarma səyidir. O, ağlın deyil, qəlbin və duyğuların önəmini vurğulayır.
Stilistik Xüsusiyyətlər:
- Lirik və poetik dillə yazılıb – sanki nəsrlə yazılmış bir şeirdir.
- Daxili monoloqlar və meditativ düşüncələr – oxucu müəllifin düşüncələrində gəzişir.
- Sadə, lakin emosional dərinlikli cümlələr – bu, oxucuya həm tanış, həm də düşündürücü gəlir.
- Təbiət təsvirləri çox canlıdır – empati və vizual təsəvvür yaradır.
Əsərin Əhəmiyyəti və Təsiri:
- “Yalnız Gəzənin Xəyalları” Rousseau-nun ən şəxsi və introspektiv əsəridir.
- Bu əsər sonradan gələcək romantik filosoflara və yazıçılara (Wordsworth, Thoreau, Tolstoy və s.) güclü təsir göstərmişdir.
- Avtobioqrafik fəlsəfə janrında ilk nümunələrdən biri sayılır.
Nəticə:
“Yalnız Gəzənin Xəyalları” özünü dərk etmək, daxili səssizliyi dinləmək və insan ruhunun təbiətlə olan saf əlaqəsini bərpa etmək istəyənlər üçün bir ruh gündəliyidir. Rousseau bu əsərlə oxucunu düşünməyə, susmağa, hiss etməyə və səmimi olmağa dəvət edir.
Comment yazın