Yazar: Franz Kafka

Janr: Absurd ədəbiyyat, fəlsəfi hekayə, sosial tənqid, modernizm.

Franz Kafka’nın “Açlıq Sənətçisi” əsəri: İnsan, Sənət və Cəmiyyətin Qarşıdurması

Franz Kafka, XX əsrin ən təsirli və mürəkkəb yazıçılarından biridir. Onun əsərləri, hər zaman insanın daxili aləmini, varlıq və mövcudluq böhranını, həmçinin cəmiyyətin insan üzərindəki təsirini dərindən sorğulayan niteliklərə sahibdir. Kafka’nın “Açlıq Sənətçisi” adlı əsəri də bu mövzulara dərindən toxunur. 1922-ci ildə nəşr olunan bu qısa hekayə, bir tərəfdən sənətin və yaradıcı şəxsin kədərli vəziyyətini, digər tərəfdən isə cəmiyyətin bu sənətə və fərdlərə olan münasibətini tənqid edir.

Əsərin Xülasəsi

“Açlıq Sənətçisi” əsəri, çox maraqlı və paradoksal bir sənətçinin həyatını izah edir. Bu sənətçi, uzun müddət ac qalaraq insanlara özünü göstərir. Onun sənəti, orqanizmindəki aclığı bir növ fəlsəfi və bədii təcrübəyə çevirməkdən ibarətdir. O, gündəlik həyatının bir hissəsi olaraq qida qəbul etmədən yaşayır, amma bu fəaliyyətin özü əsasında kimsə onun “sənətini” tam olaraq başa düşmür. Əksinə, insanlara göstərilən acının, insanların əyləncəsinə çevrilməsi, sənətçinin qlobal anlamda başqalarına özünün məna verməyə çalışarkən uğursuzluğa düçar olmasını göstərir.

Sənətçi, öz acılığını bir təcrübə olaraq təqdim edir, amma cəmiyyətin gözündə bu sadəcə bir nümayişdən başqa bir şey deyildir. Onun hər gün aclıqdan əzab çəkərək həyatını davam etdirməsi, sonda tükənməsinə səbəb olur, amma hələ də heç kəs onun sənətinin dərinliyini anlamır. Bunun əksinə, əsərdə insanlar, sadəcə bu “sənət”i bir şou kimi qəbul edir və onun həqiqi mənasını heç vaxt dərk etmirlər. Nəticədə, sənətçi yalnızca öz kədəri ilə baş-başa qalır və heç bir zaman cəmiyyət tərəfindən anlaşıla bilmir.

Əsərin Simvolizmi

Franz Kafka’nın “Açlıq Sənətçisi” əsərindəki ən önəmli simvol, əlbəttə ki, açlıq və onun insan həyatında yaratdığı mənadır. Aclıq burada sadəcə fiziki bir ehtiyacdan ibarət deyil, daha çox insanın daxili boşluğunu və cəmiyyətin ona olan diqqətsizliyini təmsil edir. Sənətçinin aclığı, həmçinin cəmiyyətin sənətə olan münasibətini, insanın fərdiyyətini anlamayan bir sosial quruluşu işıqlandırır.

Kafka, burada acılığı bir sənət əsərinə çevirərək, insanların daha çox görünüşə və şoulara maraq göstərdiyini vurğulamaq istəyir. Cəmiyyət, sənətçinin acı çəkməsini yalnız bir izləyiş vasitəsi kimi qəbul edir, onun əzablarını anlamır, sadəcə əyləncə olaraq izləyir. Beləliklə, Kafka, sənətin və sənətçinin cəmiyyət tərəfindən anlaşılmaması mövzusunu dərinləşdirir.

Sənətçinin cəmiyyət tərəfindən qəbul edilməməsi, həm də insanın özünü təzahür etdirmə mübarizəsini göstərir. O, açlıq içində, bədənin bütün sərhədlərini zorlayaraq özünü təqdim etməyə çalışır. Lakin nəhayət, insanlar yalnızca görüntüyə maraq göstərdikləri üçün sənətçinin əsəri, içindəki həqiqi dərinliklərə sahib olmadığı üçün cəmiyyət tərəfindən unudulur.

İnsan və Cəmiyyət Münasibətləri

Kafka’nın bu əsərində cəmiyyətin fərdlərə olan münasibəti birmənalı şəkildə tənqid olunur. Əsərin baş qəhrəmanı olan açlıq sənətçisi, cəmiyyətin onu yalnız bir alət olaraq görməsindən, başqalarına xidmət etməsindən və real şəxsiyyətini başa düşməməsindən əziyyət çəkir. Bu, Kafka’nın cəmiyyətdəki insanları, onların yüzeysel yanaşmalarını və şəxsi mənfəətləri üçün başqalarını istifadə etmələrini tənqid etdiyi bir motivdir.

Kafka, açlıq sənətçisinin hekayəsi ilə, cəmiyyətin sənətə olan soyuq və məsafəli münasibətini göstərmək istəyir. İnsanlar sənətin dərindən mənasını anlamırlar, əksinə, onu yalnız əyləncə və şou kimi qəbul edirlər. Bu da sənətçinin “açlıq” adlı xüsusi sənətini izah edən əsl sənətçinin qətiyyən anlaşıla bilməməsi və tənqid edilməsi ilə nəticələnir. Kafka, burada insanların sərhədli düşüncə və tək yönlü baxış açılarından təsirlənərək sənəti və sənətçini heç vaxt tam dərk edə bilmədiyini göstərir.

Sənətçi və Təkliyin İfadesi

“Açlıq Sənətçisi” əsərində təkliyin dərin və ağrılı bir təsiri də açıq şəkildə görünür. Sənətçi, öz sənətini izləyən, amma onu anlamayan cəmiyyətdən uzaq qalır. Bu yalnızlıq, sənətçinin özünü bir növ “görülməyən” və “unudulmuş” bir şəxs kimi hiss etməsinə səbəb olur. Kafka, burada təkliyin insanın varlığını və daxili mübarizəsini daha da dərinləşdirdiyini və cəmiyyətin diqqətsizliyinin insanın daxili dünyasına necə təsir etdiyini göstərir.

Əsərin Fəlsəfi Dərinliyi

Kafka’nın “Açlıq Sənətçisi” əsəri, insanın özünün və sənətin mənasını axtarmaq, cəmiyyətin fərdi fərqliliyi necə qəbul etmədiyi kimi böyük fəlsəfi suallar doğurur. Bu əsər insanın varlıq mübarizəsini və onu təqdir etməyən bir cəmiyyət qarşısında nə qədər əzab çəkə biləcəyini vurğulamaqla yanaşı, həm də sənətin və sənətçinin bu mürəkkəb münasibətlər içindəki yerini aydınlaşdırmağa çalışır.

Kafka, bu əsər vasitəsilə sənət, insan təbiəti və cəmiyyət arasındakı mürəkkəb əlaqələri açıq şəkildə araşdırır. Sənətçi və onun cəmiyyətlə olan mübarizəsi, yalnız şəxsi bir dram olaraq deyil, həm də ümumi bir insanlıq vəziyyəti kimi təqdim edilir.

Nəticə

Franz Kafka’nın “Açlıq Sənətçisi” əsəri, sadəcə bir sənətçinin həyatına dair bir hekayə deyil, həm də insanın cəmiyyət qarşısında özünü necə ifadə edə biləcəyinə dair fəlsəfi bir sorğudur. Bu əsər, insanın öz daxili əzablarını və varlıq mübarizəsini başqalarına təqdim etməyə çalışdığı zaman qarşılaşdığı anlaşılmazlıq və tənhalıqla bağlı dərindən düşünməyə sövq edir. Kafka, bu hekayə ilə insanın cəmiyyətlə olan qarşıdurmasında və özünü başqalarına təqdim etmə çabasında yaşadığı uğursuzluğu və dərdi ən incə şəkildə təsvir edir.