Yazar: Cəlil Məmmədquluzadə

Janr: satira, sosial realizm, ədəbi ironiya,

Cəlil Məmmədquluzadə, Azərbaycan ədəbiyyatının ən önəmli və təsirli yazıçılarından biridir. Onun hekayələri, cəmiyyətin sosial, mədəni və siyasi vəziyyətlərini ustalıqla əks etdirir. “Poçt Qutusu” hekayəsi də bu istiqamətdə yazılmış çox güclü bir əsərdir. Hekayənin əsas mövzusu, cəmiyyətin xeyli dağıdıcı xüsusiyyətlərini ortaya qoyan, yuxarı təbəqə ilə aşağı təbəqə arasında mövcud olan uçurumları göstərən bir işarədir.

Hekayənin Xülasəsi

“Poçt Qutusu” hekayəsində, baş qəhrəman bir poçt qutusunun sahibi olan bir kəndli ilə qarşılaşır. Poçt qutusu əvvəlcə cəmiyyətin əsas alətləri ilə bağlı bir simvol kimi təqdim edilir, lakin zamanla bunun bir maddi və ideoloji yükə çevrildiyi görülür. Hekayənin əsasında kəndlinin cəmiyyətin məişət və mədəni həyatına qarşı təcrid olunmuş vəziyyəti, bu təcridin yaratdığı ziddiyyətlər əks olunur.

Təhlil:

1. Simvolizm:
   • Poçt qutusu özü bir simvoldur. Məmmədquluzadə bu qutunu cəmiyyətin əlaqə və ünsiyyət vasitəsi kimi göstərir. Hekayənin mərkəzində isə, bu əlaqənin necə yanlış qurulduğu və ya ümumiyyətlə mövcud olmadığına diqqət çəkilir. Poçt qutusu yalnız fiziki bir obyekt olmaqla yanaşı, həm də fərdin cəmiyyətdən təcrid olunmuşluğunu və bir növ əlaqəsizlik içində yaşamasını təmsil edir.
2. Cəmiyyətin tənqidi:
   • Məmmədquluzadə, bu hekayədə sadə insanların sosial vəziyyətinin və onlara qarşı olan təbəqə ayrımının nə qədər ağır olduğunu göstərir. Hekayənin təhlilində, müəllifin cəmiyyətdəki zəif təbəqələrə qarşı olan sistematik ayrımçılığı ortaya qoyduğunu görə bilərik. Kəndlinin poçt qutusundakı əşyalarla bağlı yaşadığı problemlər, yüksək təbəqənin cəmiyyətdəki həqiqi vəziyyətini göstərir.
3. Əxlaqi dərs:
   • Hekayənin sonunda Məmmədquluzadə, cəmiyyətdəki bu kimi münasibətlərin insanın daxili vəziyyətinə necə təsir etdiyini açıq şəkildə göstərir. “Poçt Qutusu” həm də bir xəbərdarlıqdır ki, cəmiyyətin üzərindəki təbəqə fərqləri və qeyri-bərabərliklər nəticədə cəmiyyətin özünü yox edə bilər.
4. İroniya və satira:
   • Məmmədquluzadə, “Poçt Qutusu”nda çox güclü bir ironiya və satira istifadə edir. Poçt qutusunun müasir dünyada əlaqə qurma vasitəsi olmasına baxmayaraq, kəndlinin ona münasibəti və ondan istifadəsi ilə bağlı yaranan problemlər, cəmiyyətin dərin ədalətsizliklərini ortaya qoyur.

Müəllifin Üslubu

Cəlil Məmmədquluzadə hekayəsində, müasir və bəzən ironik bir dil istifadə edir. Mətnin sadəliyi, çox güclü sosial və əxlaqi mesajlar verir. O, qısa və təsirli hekayə strukturları quraraq, oxucuya dərindən düşündürür. Eyni zamanda, Məmmədquluzadənin cəmiyyəti təhlil etməsi, onun ədəbiyyatında böyük bir dərs verir, belə ki, o, ədəbiyyatın cəmiyyətdə dəyişikliklər yaratma potensialını təmsil edir.

Nəticə

“Poçt Qutusu” Cəlil Məmmədquluzadənin sosial reallıqları sərt şəkildə əks etdirdiyi hekayələrdən biridir. Hekayə sadə bir kəndli ilə poçt qutusu arasındakı əlaqə vasitəsilə, böyük sosial məsələləri işıqlandırır və oxucusuna dərindən düşünmək imkanı yaradır. Cəlil Məmmədquluzadənin yazı üslubu isə, həm düşündürücü, həm də təsirli olmaqla, əsərin qiymətini daha da artırır.