Yazar: Anton Çexov

Janr: Psixoloji drama. Sosial dram. Realizm.

Anton Pavloviç Çehovun “Beşləmə” adlı əsəri, insanın mənəvi və sosial vəziyyətləri üzərində düşündürən, əxlaqi dəyərlərin və insan münasibətlərinin dərin analizini ortaya qoyan bir əsərdir. Bu əsərdə, himayəyə götürülən bir uşağın həyatının hekayəsi vasitəsilə sosial təbəqələşmə, əxlaq, məhəbbət və insanlıq məsələləri irəli sürülür.

Əsərin əsas mövzusu:
“Beşləmə” adlı əsərin mərkəzində, cəmiyyətdəki hüquqsuzluq və bədbəxtlikdən əziyyət çəkən bir uşağın hekayəsi yer alır. Himayəyə götürülən uşaq, başqa bir ailənin övladı olur, lakin onun həyatında hər şey çox çətin və kədərli bir şəkildə formalaşır. Əsərdəki bu mövzu, insanın taleyinin sosial vəziyyətə və ailə əlaqələrinə bağlı olaraq necə dəyişdiyini və bəzən insanların vicdanlarını və əxlaqını itirərək necə ikili həyatlar yaşadıqlarını göstərir.

Sosial və mənəvi məsələlər:
Əsərin təhlili göstərir ki, himayəyə götürülən uşaqların taleyi, onların ətrafındakı insanların mənəvi vəziyyəti ilə sıx bağlıdır. Həm ailənin, həm də uşağın sosial vəziyyəti əsərdə mühüm yer tutur. Çehov, insanların cəmiyyət içərisindəki mövqelərinə görə dəyişən münasibətlərini vurğulamaq istəyir. Əsərdəki himayəyə götürülən uşaq, cəmiyyətdəki sistemin “aşağı təbəqə” kimi göstərilən tərəfini simvolizə edir. Onun həyatına dair verilən qərarlar, başqalarının mənəvi dəyərləri və sosial münasibətləri ilə müəyyən olunur.

İnsanlıq və əxlaq:
“Beşləmə” əsəri, əxlaqi qərarların nə qədər vacib olduğunu göstərir. Hər bir insanın seçəcəyi yol, birbaşa onun daxili dəyərləri ilə əlaqəlidir. Əsərdəki bəzi xarakterlər, cəmiyyətin fərqli təbəqələrindən olan insanlar kimi göstərilir və onların əxlaqi dilemması, əsərin əsas qılıncını təşkil edir. Çehov, insanları öz seçimlərində və əxlaqında sınağa çəkir, onları seçimlərinin nəticələri ilə üzləşdirir.

Tərcümələrin dərin mənası:
Əsərin adı, fərqli dillərə tərcümə edildikcə, hekayənin mərkəzi mövzusunun necə qəbul edildiyini göstərir. “Beşləmə” adı özündə himayəyə götürülən uşağın vəziyyətini çox aydın şəkildə ehtiva edir. Türkcədə “Beşləmə” və “Hizmetçi Kız” variantları arasında fərq, əsərin baş qəhrəmanının cəmiyyətdəki yerini və sosial statusunu təyin edir. “Hizmetçi Kız” variantı əsərin əsas mövzusunu təhrif edir, çünki o, uşağın rolunu, xidmətçi olaraq təqdim edərək mövzunu dəyişdirir. İngilis dilindəki “The Foster Child” və “The Foundling” tərcümələri isə ən doğru və uyğun variantlar olaraq qəbul edilir, çünki bunlar himayəyə götürülən uşaq məsələsini birbaşa və düzgün şəkildə izah edir.

Nəticə:
“Beşləmə” əsəri, sosial və mənəvi məsələləri dərindən işləyərək insanın daxili dünyasına, onun cəmiyyətlə əlaqəsinə və qərarlarının nəticələrinə dair mürəkkəb bir təhlil təqdim edir. Çehov, çox sadə bir mövzu vasitəsilə, insan təbiətinin qaranlıq tərəflərini və sosial ədalətsizliyin təsirlərini göstərir. Tərcümə və başlıq seçimləri əsərin təhlilini zənginləşdirir və hər bir dilin özünəməxsus mədəniyyət və dil strukturunu əks etdirərək əsərin mənasını daha da dərindən başa düşməyə imkan verir.