Yazar: Süleyman Sani Axundov

Janr: Satira. Dram. Tragediya.

Süleyman Sani Axundovun “Tamahkar” əsəri, Azərbaycan ədəbiyyatında xüsusilə maraqlı və təsirli bir yerdə durur. Bu əsər, insanların materialist və mənfəətpərəst yanaşmalarına qarşı bir tənqiddir. “Tamahkar” həm satirik, həm də didaktik xarakter daşıyan bir pyesdir və Süleyman Sani Axundovun ədəbiyyata gətirdiyi yenilikləri göstərir.

Əsərin mövzusu və əsas ideyası

“Tamahkar” əsərində, insanın maddi maraqları uğrunda öz prinsiplərindən, əxlaqından, vəhşi təbiətinə düşkünlükdən necə uzaqlaşdığı və bu yolla daxili çöküşə düçar olduğu təsvir edilir. Əsərin baş qəhrəmanı olan tamahkar insan, yalnız öz mənfəətini güdür, başqalarının hisslərinə və haqlarına laqeyd qalır. Axundov, bu obraz vasitəsilə, insanların əsassız israfçılıq və maddiyyatçılıqdan necə qorxulu bir vəziyyətə düşə biləcəyini göstərir.

Personajlar və xarakterlər

Əsərdəki personajlar həm məzəli, həm də təəssüratlıdır. Hər bir obraz, cəmiyyətdəki fərqli sosial təbəqələrin və düşüncə tərzlərinin təmsilçisidir. Tamahkarın davranışları və xarakteri əsərin başlıca tənqid etdiyi məsələni aydın şəkildə göstərir. Onun insanları və ətrafdakıları yalnız pul və maddi qazanc nöqteyi-nəzərindən qiymətləndirməsi, özünün necə bir mənəvi böhrana sürükləndiyini göstərir.

Əsərin satirik xarakteri

“Tamahkar” əsərinin əsas cəhətlərindən biri də onun satirik üslubudur. Axundov, insanların mənəvi dəyərlərdən imtina edərək yalnız maddiyyatın ardınca getmələrini açıq şəkildə ələ salır. Əsərdəki dialoqlar, süjetin inkişafı və personajların davranışları, ədəbi elementlər vasitəsilə ciddi bir sosial tənqid təşkil edir. Süleyman Sani Axundov, bu əsərlə cəmiyyətdəki sosial ədalətsizliklərə, insanın mənəvi dəyərlərini itirməsinə və materializmin yayılmasına qarşı güclü bir etiraz edir.

Nəticə

Tamahkar, dövrün əxlaqi və sosial məsələlərinə dair aktual bir əsərdir. Süleyman Sani Axundov, bu pyes vasitəsilə cəmiyyətdəki maddiyyatçılığa qarşı çıxır və insanları mənəvi dəyərləri daha çox ön plana çəkməyə çağırır. “Tamahkar” əsəri, Azərbaycan ədəbiyyatında hələ də əhəmiyyətli bir yer tutur və müasir dövrdə də oxucular üçün çox vacib bir dərs təqdim edir: İnsanlar yalnız maddiyyata yönəlməməli, mənəvi zənginliklərə də önəm verməlidirlər.

Bu əsər, həm Azərbaycan ədəbiyyatının klassiklərindən biri olaraq, həm də cəmiyyətin mənəvi vəziyyətini müasir dövrə uyğun olaraq dəyərləndirmək baxımından dəyərli bir qaynaqdır.