Yazar: Lev Tolstoy

Janr: simvolik ədəbiyyat, psixoloji hekayə, təbiət ədəbiyyatı,

Mövzu və Məzmun Tolstoyun “Çiyələklər” hekayəsi uşaqlıq xatirələri və insanın daxili saflığına qayıdış mövzusunu işləyir. Əsərdə yaşlı bir kişinin keçmişə – uşaqlıq illərinə dönüşü və sadə bir hadisənin (çiyələk yeməyin) onun üçün necə böyük xoşbəxtlik, saflıq və ilahi bir duyğu oyatdığını xatırlaması təsvir olunur. Hekayə görünüşdə sadə olsa da, əslində insan ruhunun dərinliklərinə enən bir psixoloji və fəlsəfi məna daşıyır.

Simvollar və Rəmzlər Çiyələklər – Saflıq, təmizlik, günahsız uşaqlıq dövrünün rəmzidir. Çiyələklər Tolstoy üçün sadəcə bir meyvə deyil, keçmişdə yaşanmış təmiz və mənəvi bir təcrübənin təcəssümüdür.

Uşaq obrazı – Hekayənin əsas qəhrəmanının uşaqlıq dövrü ilə bağlı xatirələri, insanın təbii halını, pozulmamış mənəviyyatını simvolizə edir. Tolstoyun dini-fəlsəfi baxışları burada da öz əksini tapır: insan öz təmiz halına qayıtdıqca Tanrıya daha yaxın olur.

Təbiət təsvirləri – Tolstoyun təbiətə olan sevgisi və insanın təbiətlə olan harmoniyasını vurğulaması bu hekayədə də müşahidə olunur. Çiyələklərin toplanması, təbiətlə iç-içə olan uşaq təcrübəsi – bunlar insanın saf və mənəvi aləminin tərkib hissələridir.

Fəlsəfi və Psixoloji Təbəqələr Tolstoy burada insanın ən xoşbəxt anlarını pul, şöhrət və ya maddi nemətlərlə deyil, sadəlik və saflıqla bağlayır. Bu hekayə Tolstoyun yaşlı vaxtlarında yazdığı əsərlərdəki kimi, insanın mənəvi oyanışına və iç dünyasına yönəlmiş bir çağırışdır. O, uşaqlığın saf duyğularını böyük həyat təcrübəsinin içində yenidən qiymətləndirir.

Əsərin Stili Sadə dil və bəsit struktur – Tolstoy, hekayəni olduqca sadə dildə yazır. Bu, onun “sadə xalq üçün sadə ədəbiyyat” prinsipinə uyğundur.

Daxili monoloq və xatirə forması – Hekayə avtobioqrafik elementlərlə zəngindir və şəxsi hisslərin, xatirələrin ön planda olması onun introspektiv təbiətini gücləndirir.

Mesaj Tolstoy demək istəyir ki, xoşbəxtlik əslində bizim keçmişimizdə – sadə, təmiz və səmimi anlarımızdadır. İnsan böyüdükcə bu saflığı itirir, lakin qayıdış hər zaman mümkündür – xatırlamaqla, qiymətləndirməklə və ruhən o dövrə qayıtmaqla.